Oostenrijk, Nederland en België deden dinsdag een poging om de lidmaatschapsgesprekken met Turkije voorlopig te bevriezen. Ondanks de gezamenlijke kritiek op Recep Tayyip Erdogan, blijft er steun in Europa om de onderhandelingen in afgeslankte vorm te laten doorgaan.
De EU-ministers van Buitenlandse Zaken kwamen dinsdag bijeen in Brussel om te praten over hoe de relatie met Turkije moet worden benaderd. Al decennia onderhandelt de EU over toetreding van Turkije, maar door de zuivering van Erdogan na de mislukte staatsgreep wil een groeiend aantal lidstaten een (voorlopig) einde aan de gesprekken. Het Europees Parlement stemde daar onlangs al voor.
‘Turkije in de EU zou kunnen leiden tot einde van de Unie’
De Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken, Sebastian Kurz, is het meest uitgesproken. Al maandenlang noemt hij onderhandelingen ‘een farce’, vindt hij dat de EU zich ongeloofwaardig maakt en wil hij dat de gesprekken worden gestaakt.
‘Turkse toetreding zou de Unie politiek en economisch overdonderen,’ schreven Kurz en de Europese politicus Manfred Weber maandag in een opiniestuk in Die Welt. ‘Het kan de centrifugale krachten in de Unie versterken, zover dat die wordt vernietigd.’
Hij krijgt steun van Bert Koenders (PvdA) en hun Belgische collega Didier Reynders. Koenders vroeg de andere EU-ministers, op aandringen van de Tweede Kamer, om de gesprekken met zes maanden stil te leggen.
Erdogans plan voor absolute macht: president tot 2029?
Weinig steun uit andere landen
Maar voor dat soort besluiten is unanimiteit vereist, en die bleek er dinsdag niet te zijn. Zo sprak de Duitse minister voor Europese Zaken Michael Roth al uit dat ‘we in deze moeilijke tijden de deuren niet moeten dichtgooien’. De voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, voegde toe dat Europa ervoor moet zorgen dat Turkije ‘niet met reuzenstappen de andere kant opgaat’.
Wel besloten de EU-landen om in elk geval geen nieuwe hoofdstukken van de onderhandelingen te openen. Koenders noemt dat ‘een positief resultaat’.
EU-commissaris Johannes Hahn noemde het Turkije-debat dinsdag ‘kunstmatig’, omdat de onderhandelingen toch al zo goed als stilliggen. Daar is wel wat op aan te merken, want zolang Turkije wordt beschouwd als kandidaat-lid, houdt het elk jaar recht op een grote smak geld. Voor de jaren 2014-2020 is 4,45 miljard euro vrijgemaakt.