De Zuid-Afrikaanse president Jacob Zuma heeft hervormingen aangekondigd die moeten leiden tot een ‘radicale economische transformatie’. Wat is er aan de hand?
Zuma is ontevreden over de economische situatie in het land. ‘Slechts 10 procent van de top-100 van bedrijven op de effectenbeurs van Johannesburg, heeft zwarte eigenaren,’ aldus de president. Zuma pleit voor meer zwarte managers en bedrijfseigenaren, om arme Zuid-Afrikanen meer kansen te bieden. Om dit te bereiken moet de regering kunnen ingrijpen in de economie.
Onteigening
Ook het landbezit moet onder de loep. Vorig jaar keurde het Zuid-Afrikaanse parlement de zogeheten Expropriation Bill goed. Via deze onteigeningswet kan de overheid het land van blanke boeren zonder toestemming opkopen. Om de landhervorming te versnellen, overweegt de overheid zelfs onteigening zonder compensatie.
Deskundigen waarschuwen voor de negatieve gevolgen van onteigening. Door vriendjespolitiek kan het onteigende land in handen van invloedrijke mensen terechtkomen. Corruptie is – vooral in het ANC – een enorm probleem in Zuid-Afrika. In het ergste geval ontstaat er een situatie als in Zimbabwe. Vijftien jaar geleden werden veel blanke boeren daar gewelddadig van hun land verjaagd.
Raciaal beleid
Ook oud-president F.W. de Klerk – die in 1994 de apartheid beëindigde door de macht over te dragen aan Nelson Mandela – keerde zich onlangs tegen Zuma’s economische hervormingen. Volgens De Klerk streeft de overheid een raciaal beleid na, dat blanken aanzet tot emigratie. Zo verlieten alleen al in de periode tussen 2011 en 2015 bijna 100.000 blanken het land. De belangrijkste drijfveren hiervoor waren criminaliteit, geweld en financiële onzekerheid.
In het ANC daarentegen wordt verheugd gereageerd op Zuma’s plannen. Gugile Nkwinti, minister voor Plattelandsontwikkeling en Landhervorming, voelt zich gesterkt. Volgens hem moet de overheid nu snel doorpakken. In 1994 nam de regering zich voor dat 30 procent van de bewerkbare grond in handen van zwarte eigenaren moest komen. Nu, meer dan twee decennia later, blijkt dat percentage op 10 procent te liggen.