Het Europese grensbewakingsagentschap Frontex luidt de noodklok over de rol van Turkije bij de opvang van migranten. De deal die de Europese Unie (EU) eerder met het land sloot komt in het geding.
De oorzaak? Volgens Frontex staan de activiteiten van de Turkse kustwacht en andere nodige instanties op een laag pitje sinds de mislukte coup in juli vorig jaar, meldt de Duitse krant Welt am Sonntag.
Kustwacht Turkije is belangrijk voor deal
In de deal tussen de twee blokken werd afgesproken dat alle migranten die vanuit Turkije naar de Griekse eilanden komen, worden tegengehouden door de Griekse autoriteiten. Als blijkt dat ze niet in aanmerking komen voor asiel, neemt Turkije ze terug. Maken ze wel kans op asiel, dan moeten ze aansluiten in een lange rij. De deal zorgde ervoor dat de migrantenstroom – die in 2015 bestond uit meer dan een miljoen mensen – grotendeels opdroogde. Wel bleven migranten nog gebruik maken van de route vanuit Libië.
Sinds de zogenoemde Turkijedeal in werking is getreden is de stroom migranten naar Griekenland flink gedaald. Als de kustwacht van Turkije het laat afweten, kan deze route echter snel weer populair worden onder migranten, aldus Frontex. Daarmee zou de deal wezenlijk gevaar lopen.
Het grensbewakingsagentschap waarschuwt daarnaast voor terroristen die dan weer met de migratiestroom mee kunnen komen. De militaire nederlaag van terreurbeweging Islamitische Staat (IS) zou Europese jihadisten ertoe kunnen bewegen terug te komen naar huis. De rol van de grensautoriteiten bij het toezicht op de reizen is dan ook belangrijk, zegt Frontex.
Hiaat in migrantendeal
Begin dit jaar bleek bovendien dat mensensmokkelaars een hiaat in de deal hebben ontdekt, waar slimme migranten handig gebruik van maken. Wanneer ze via het Griekse vasteland de EU binnenkomen, worden ze namelijk niet tegengehouden door autoriteiten en kunnen ze gewoon doorreizen. Griekse dorpjes vlakbij de grens met Turkije maakten dan ook melding van een plotselinge groei van het aantal migranten.
De ‘nieuwe route’ is veel makkelijker dan de gevaarlijke boottocht naar een van de Griekse eilanden en bovendien zijn de vooruitzichten voor de asielzoekers een stuk beter. Als ze worden gearresteerd, kunnen ze de asielprocedure in: ze mogen niet zomaar worden gedeporteerd. De meesten willen naar West-Europese landen, via het herverdelingsschema of op eigen houtje, bijvoorbeeld met valse paspoorten.
Getallen zijn er amper, omdat de asielzoekers niet worden geregistreerd. Politiecijfers bieden wel een inkijkje: werden er in september iets meer dan 300 migranten net over de grens gearresteerd, in oktober verdubbelde dat aantal. Het werkelijke aantal asielzoekers dat via de landsgrenzen probeert binnen te komen ligt veel hoger.