De socialistische coalitie in het Europees Parlement vindt dat Turkije nog altijd lid kan worden van de Europese Unie. Voorwaarde volgens de sociaal-democraten is wel dat de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ‘de eerste stap’ zet.
Erdogan drong er onlangs bij de Europese Unie (EU) op aan om nieuwe toetredingshoofdstukken te openen.
Veel hoofdstukken nog ongeopend
‘Van nu af aan is er geen andere optie dan de hoofdstukken te openen die jullie nog niet hebben geopend. Doen jullie dit niet, dan tabee,’ zei president Erdogan vorige week. De hoofdstukken waarnaar hij verwijst, gaan over onderwerpen waarvoor Turkije de Europese regels moet overnemen. In de toetredingsonderhandelingen zijn 35 hoofdstukken benoemd, waarvan er sinds de toetredingsgesprekken in 2005 zestien zijn geopend en slechts één is afgesloten.
‘We wachten op een signaal van Erdogan om de nieuwe hoofdstukken te openen,’ zei europarlementariër Gianni Pittella donderdag na een bezoek aan de Turkse hoofdstad Ankara. Volgens hem moet Erdogan eerst een aantal gevangenen vrijlaten, en ‘een positief humeur’ creëren. Dan zijn de socialisten wat Pittella betreft bereid om te onderhandelen over een compleet lidmaatschap van de EU. Dit in tegenstelling tot de ‘speciale status’ die onder anderen de Duitse bondskanselier Angela Merkel en eurocommissaris Johannes Hahn voorstelden na de uitslag van een referendum in april waardoor Erdogan een mandaat kreeg voor uitbreiding van zijn macht.
Na het referendum riepen verschillende Europese regeringen op tot het stoppen van de toetredingsgesprekken. Erdogan dreigde op zijn beurt herhaaldelijk de gesprekken af te kappen, voornamelijk door de ‘opkomst van islamofobie en vijandigheid’ in de lidstaten.
Met de referendumuitslag wordt de macht van Erdogan aanzienlijk uitgebreid. Zo kan hij onder meer per decreet regeren, kan hij ministers en rechters aanwijzen, en kan hij in theorie tot 2029 aanblijven als president.
Onafhankelijk onderzoek naar referendum
Europarlementariër Pittella schaart zich achter een uitspraak van de Commissie van Venetië, een adviesorgaan van de Europese Raad over constitutioneel recht. Die commissie vaardigde eerder een rapport uit waarin de grondwettelijke veranderingen in Turkije antidemocratisch worden genoemd. Ze roept op tot een onafhankelijk onderzoek naar het referendum.
Meer nieuws, elke dag in je inbox? Meld je aan voor Elseviers nieuwsbrief >>
‘Hoewel we de uitslag moeten respecteren, willen we toch een onafhankelijke verificatie van een aantal onregelmatigheden die zijn bekritiseerd,’ verklaarde Pittella. Doet Erdogan daar niet aan mee, dan moeten de EU-onderhandelingen worden opgeschort, vindt de socialistische leider.
Kritische punten zijn onder meer de macht van Erdogan om rechters te benoemen, de macht om het parlement bij besluitvorming te passeren, en de mogelijkheid om per decreet te regeren.
Toch blijft de sociaal-democratische fractie in principe achter een Turks lidmaatschap van de EU staan: ‘Wij zijn altijd een van de weinigen, of zelfs de enige geweest die de Turkse toetreding steunen,’ aldus Pittella. Maar het zonder bewijs opsluiten van journalisten, advocaten, politici en gewone burgers moet niet zonder meer kunnen, vindt ook hij.