Kieskompas, het Nederlandse bedrijf dat online stemhulp biedt, krijgt een internationale uitbreiding. In samenwerking met de in Nederland gevestigde non-gouvernementele organisatie Arseh Sevom heeft Kieskompas een stemhulp voor de Iraanse verkiezingen ontwikkeld.
Op vrijdag 19 mei gaat Iran naar de stembus voor de presidentsverkiezingen. Favorieten zijn de huidige, gematigde president Hassan Rouhani en zijn uitdager Ebrahim Raisi, een conservatieve moslim. Kieskompas en Arseh Sevom ontwierpen een stemhulp die de belangrijkste Iraanse thema’s behandelt.
In 2010 richtte Kamran Ashtary de ngo Arseh Sevom (‘De Derde Pijler’) op. Vanuit Amsterdam strijdt Arseh Sevom voor Iraanse burgerrechten en brengt het belangrijke politieke en maatschappelijke vraagstukken in kaart. Arseh Sevom heeft diverse medewerkers in Nederland en beschikt over een uitgebreid lokaal netwerk in Iran.
Kamran Ashtary (53) is mede-oprichter van Arseh Sevom. Ashtary werd geboren in Arak, zo’n 300 kilometer ten zuidwesten van de Iraanse hoofdstad Teheran. Door zijn achtergrond als linkse activist werd Iran in de jaren na de Iraanse Revolutie (1979) steeds onveiliger. In 1984 kreeg Ashtary asiel in Nederland.
De afgelopen negen maanden werkte Arseh Sevom samen met Kieskompas aan een online-stemhulp voor Iraanse kiezers. Raye man – oftewel ‘mijn stem’ – is een online-kieskompas dat de gebruiker 28 Iraanse vraagstukken voorlegt. Op basis van de antwoorden creëert de stemhulp een profiel. Zo is de gebruiker die pleit voor verandering en modernisering een ‘progressieve kosmopoliet’, en een religieus conservatief gezinshoofd een ‘bedachtzame traditionalist’.
Gecensureerd
Raye Man wordt – net als talloze andere websites – door de Iraanse overheid gecensureerd. Veel Iraniërs surfen via een omweg naar de stemhulp via virtual private networks (VPN), proxywebsites of het dark web. In de afgelopen maanden bezochten 150.000 mensen de website.
Tom Etienne (23) is de Vlaamse projectcoördinator van het Iraanse kieskompas en werkte samen met politicoloog André Krouwel aan de stemhulp. ‘Het Perzisch wordt van rechts naar links geschreven en dat bleek qua ontwerpen een grote uitdaging,’ aldus Etienne. Ook kon hij zich niet richten op geschreven bronnen, want Iraanse politieke partijen gebruiken geen partijprogramma’s. Het kieskompas is dus gebaseerd op wat politici zeggen.
Etienne en Ashtary willen dat Raye Man stemhulp biedt aan alle Iraniërs. Daarom zijn thema’s als minderhedenrechten en vrouwenrechten in het kieskompas verwerkt. Ook moet de gebruiker van tevoren zijn leefomgeving invullen. Zo wordt er onderscheid gemaakt tussen Iraniërs woonachtig in een metropool, een stad, een dorp of in het buitenland. Op basis van de resultaten kan de stemhulp verduidelijken welke vraagstukken belangrijk zijn voor stedelingen en voor mensen uit de provincie.
Tienduizenden soldaten gemobiliseerd
Gezien het leiderschap van Iran is het niet vreemd dat westerlingen een vertekend beeld hebben van het land. Toch spelen alledaagse vraagstukken een belangrijke rol bij de verkiezingen van vrijdag. Een keuze voor Rouhani bijvoorbeeld betekent ook een oordeel over de rol van de staat in de economie, de veiligheid van invaliden in de publieke ruimte en het tekort aan openbare toiletten.
Ashtary is bezorgd over de verkiezingsuitkomst. Hij hoopt dat de gematigde kandidaat Rouhani wint. Rouhani is populair onder jonge stemmers, die een aanzienlijk deel van het electoraat uitmaken: 60 procent van de bevolking is 30 jaar of jonger. Een overwinning van Raisi zou een terugval op conservatieve islamitische waarden betekenen. Volgens Ashtary is de kans op verkiezingsmanipulatie groot en kunnen de Iraniërs massaal de straat opgaan. Tienduizenden soldaten zijn al gemobiliseerd om dat te voorkomen.
Wilt u eens in de schoenen van een Iraniër staan? Dan kunt u de stemhulp hier in het Engels invullen.