De Europese Commissie wil de geldkraan naar Polen dichtdraaien als de omstreden hervorming van het rechtsstelsel doorgaat. Dat zegt Commissaris van Justitie Věra Jourová in een interview met de Duitse krant Neue Osnabrücker. Ze vindt de hervormingen van het rechtsstelsel in strijd met de westerse beginselen van de rechtsstaat.
De EU betaalt niet voor beleid dat haaks staat op deze beginselen, laat Jourová weten: ‘Het lijkt me sterk dat de Duitse of Zweedse belastingbetalers willen bijdragen aan de inrichting van een dictatuur.’ De Poolse regering treedt de grondrechten met voeten, vindt Jourová. Vanochtend gaat de Europese Commissie in conclaaf over te nemen maatregelen.
Benoeming Poolse rechters
Het Poolse parlement debatteert woensdag over een wetsvoorstel dat bepaalt dat rechters niet meer door een onafhankelijke commissie worden benoemd. Die bevoegdheid komt te liggen bij het parlement, waar regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) een nipte meerderheid heeft. Met de hervorming kan de rechts-katholieke regering de macht verder naar zich toe trekken, maar wordt de trias politica (de basis voor de moderne rechtsstaat) geschaad.
De trias politica, beschreven door de Franse rechtsfilosoof Montesquieu, vereist dat de rechterlijke, wetgevende en uitvoerende macht onafhankelijk van elkaar opereren. De Poolse hervorming zou de rechterlijke macht afhankelijk maken van de wetgevende macht. Volgens de PiS zijn de hervormingen echter noodzakelijk. De partij noemt het huidige systeem traag, corrupt en inefficiënt.
Kantelpunt
Dinsdagavond werd de hervorming, ondanks een parlementaire meerderheid, tegengehouden door de Poolse president Andrzej Duda. De president verklaarde dat hij de wet in de huidige vorm niet kan ondertekenen. Opmerkelijk, want Duda is lid van de PiS en wijkt hier af van de partijlijn. Duda wil de wet zo aanpassen dat 60 procent van het parlement moet instemmen met de benoeming van een rechter, in plaats van een reguliere meerderheid. Vandaag debatteert het Poolse parlement verder over de wet.