De Europese Commissie verklaart woensdag definitief juridische stappen tegen Polen te ondernemen vanwege de gerechtelijke hervormingen die er in het land worden doorgevoerd. De hervormingen ondermijnen de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en is tegen EU-regels, aldus de commissie in Brussel.
De EU en Polen lagen eerder overhoop vanwege ondemocratische tendensen in het Oost-Europese land.
Dreigen met Artikel 7
‘Een onafhankelijk rechtsapparaat is een essentiële voorwaarde voor lidmaatschap van de Europese Unie,’ laat voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker weten in een verklaring. ‘De EU kan het daarom niet toestaan dat er een systeem komt waarin rechters te pas en te onpas worden vervangen.’ Hij dreigde opnieuw met het inroepen van Artikel 7, waarmee onder meer het stemrecht van Polen in de EU komt te vervallen. Brussel hekelt de hervormingen al geruime tijd, omdat ze de trias politica (de basis voor de moderne rechtsstaat) schaden.
De eurosceptische regering onder leiding van de regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) spreekt van ‘chantage’, en verwerpt de Brusselse kritiek. Wel zegt de regering open te staan voor een debat over de kwestie.
De Europese Commissie gaf Polen eerder een maand om een reactie te formuleren op de bezwaren. Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans deed er woensdag nog een schepje bovenop. Volgens hem kan de commissie al stappen gaan ondernemen voor de deadline van een maand, als Polen besluit om rechters in het Hooggerechtshof te ontslaan.
Rechters vervangen
Dinsdag zette de Poolse president Andrzej Duda zijn handtekening onder een wet die de minister van justitie de macht geeft om de hoofdrechters van normale rechtbanken te vervangen. Maar eerder deze week sprak Duda juist weer een veto uit twee andere wetsvoorstellen, die meer macht naar de regering en het parlement zouden toetrekken om rechters in het Hooggerechtshof te vervangen. De veto werd wel weer door Brussel ondersteund.
De hervormingen stuitten vorige week op grootschalige protesten in Warschau en andere grote steden in Polen. Vorig jaar kreeg Polen een officiële waarschuwing van de EU over de onafhankelijkheid van het Grondwettelijk Hof.
De Poolse regering wil niet dat het Hof wetgeving aanpast, terwijl de Europese Commissie juist vindt dat het Hof de overheid moet controleren. De EU hekelt de houding van de Poolse regering al maanden, en heeft de afgelopen weken veel overleg gevoerd met Poolse politici over aanpassingen aan de wetgeving over het Hof.