De Europese Commissie bereidt juridische stappen voor tegen de Poolse regering vanwege de hervorming van de rechterlijke macht. Vier omstreden wetten moeten dat mogelijk maken. Brussel is als de dood dat dit de onafhankelijke rechtsstaat bedreigt.
Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans wil dat Warschau de wetgeving in de ijskast zet: ‘Ik heb nagenoeg geen twijfel dat wij volgende week de procedure in gang zetten vanwege inbreuk op EU-regels.’
Polen kan zware maatregel verwachten
Een inbreukprocedure kan leiden tot een zaak voor het Europees Hof van Justitie. Timmermans dreigt zelfs met het inroepen van artikel 7 uit het Verdrag van Lissabon. In het uiterste geval kan Polen het stemrecht worden ontnomen in de Europese Raad. Deze maatregel is nog nooit eerder ingezet en vereist de goedkeuring van een ruime meerderheid van de EU-landen. ‘Wij zijn heel dichtbij het besluit om deze procedure te starten,’ aldus Timmermans.
De Nederlander, voorheen PvdA-minister van Buitenlandse Zaken, zet desondanks in op de dialoog met Polen. Timmermans nodigt de Poolse ministers van Buitenlandse Zaken en Justitie deze week uitgenodigd om in Brussel te komen praten over de situatie. Volgens EU-bronnen gaan de Polen alleen niet in op de uitnodiging. De EU-commissaris herhaalde dat ‘onze hand blijft uitgestoken naar de Poolse regering voor dialoog’ maar waarschuwde dat ‘niets de commissie stopt om maatregelen te treffen als dat nodig is’.
Trias politica geschaad
Het Poolse parlement debatteert woensdag over een wetsvoorstel dat bepaalt dat rechters niet meer door een onafhankelijke commissie worden benoemd. Die bevoegdheid komt te liggen bij het parlement, waar regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) een nipte meerderheid heeft. Met de hervorming kan de regering de macht verder naar zich toe trekken, maar wordt de trias politica (de basis voor de moderne rechtsstaat) geschaad.
De Europese Commissie wil de geldkraan naar Polen dichtdraaien als de omstreden hervorming van het rechtsstelsel doorgaat, zei Commissaris van Justitie Věra Jourová eerder al, in een interview met de Duitse krant Neue Osnabrücker.
Ze vindt de hervormingen van het rechtsstelsel in strijd met de westerse beginselen van de rechtsstaat. De EU betaalt niet voor beleid dat haaks staat op deze beginselen, laat Jourová weten: ‘Het lijkt me sterk dat de Duitse of Zweedse belastingbetalers willen bijdragen aan de inrichting van een dictatuur.’