Niet alleen Nederland kende een moeizame formatie, ook in Duitsland gaat het niet van een leien dakje. Al zes weken onderhandelt Angela Merkel met de liberale FDP en de Groenen, maar tot dusver zonder resultaat. De deadline voor de zogenoemde Jamaica-coalitie is vrijdagochtend. Gaat het haar lukken?
De naam voor de nieuw te vormen coalitie vindt zijn oorsprong in de partijkleuren van de drie onderhandelende partijen: zwart voor CDU/CSU, geel voor de FDP en groen voor de Groenen. Het zijn ook de drie kleuren van de Jamaicaanse vlag, vandaar.
Migratie is een heet hangijzer in Duitse politiek
Maar echt heel makkelijk gaat het allemaal niet. De partijen liggen behoorlijk ver uit elkaar op een aantal cruciale beleidsonderwerpen. Neem alleen al het klimaat, waarop de Groenen de CO2-uitstoot van kolencentrales zo goed als aan banden wil leggen. CDU/CSU en de FDP zijn bevreesd voor sluiting in gebieden die toch al grote werkloosheid kennen. Het zijn juist die gebieden waar mensen in toenemende mate voor de Alternative für Deutschland stemmen.
Ook op het terrein van de financiën (hervorming van het belastingstelsel) en migratie zijn er grote verschillen. ‘Rechts’ wil de gezinshereniging fors beperken, de Groenen juist niet. Op dit moment lijkt niemand hierop te willen bewegen. Migratie is een heet hangijzer in de Duitse politiek. Het ‘wir schaffen das’-beleid van Merkel is populair bij links, maar wordt heel wat sceptischer bezien door de FDP en de CSU, de Beierse (katholieke) zusterpartij van Merkel CDU. CSU wilde een kap op instromende migranten, Merkel lange tijd niet. Eind oktober ging ze dan akkoord: maximaal 200.000 nieuwkomers per jaar.
Volgens FDP-vice-chef Wolfgang Kubicki trekt er momenteel een ‘orkaan over Jamaica‘. Geen goede voortekenen. Merkel zelf heeft er, zo vlak voor het verstrijken van deadline, nog alle vertrouwen in. Ze slaat een optimistische toon aan. ‘Ik geloof erin dat het zal lukken,’ zei de bondskanselier donderdagochtend. Volgens haar hebben de partijen de rotsvaste wil om eruit te komen. De onderhandelaars zouden de verantwoordelijkheidslast op hun schouders voelen drukken. Er zou een compromis ophanden zijn over het klimaat, maar daarover houdt Merkel haar lippen vooralsnog stijf op elkaar.
Net zolang talmen totdat iedereen er moedeloos van wordt
Ze is een taaie (weet men ook in de EU) als het om onderhandelen gaat. De doorgewinterde politicus – ze staat sinds 2005 aan het roer van de Duitse Bondsrepubliek – heeft een enorm uithoudingsvermogen, waar haar rivalen aan tafel nog wel eens willen indommelen als de nacht vordert. Dat is het moment waarop ze toeslaat: net zo lang talmen totdat iedereen moedeloos zijn handtekening onder het concept-akkoord zet.
Mogelijk gaat het nu ook zo. Maar als het Merkel al lukt, wil dat nog niet zeggen dat de coalitie er ook echt komt. Het gaat om een ‘blauwdruk’ – een fiat om verder te kunnen onderhandelen. De partijcongressen van CDU/CSU en de Groenen geven dit weekeinde en volgende week al dan niet groen licht. Gebeurt dat allemaal niet, dan dreigen nieuwe verkiezingen. Of de SPD van Martin Schulz – die tijdens de verkiezingen in september flinke klappen kreeg – moet toch nog terugkomen op de eerdere belofte: wij gaan sowieso niet regeren.