EU-commissaris Frans Timmermans wil de zwaarste procedure tegen Polen inzetten om het land op het rechte pad te houden. Hij vraagt de lidstaten en het Europees Parlement in te stemmen met het activeren van artikel 7 uit het EU-verdrag.
Dit artikel kan ertoe leiden dat Polen zijn stemrecht in de EU tijdelijk wordt ontnomen. Elsevier Weekblad-chef buitenland Robbert de Witt stelde maandag dat het onwaarschijnlijk is dat dat ook gebeurt.
Niet eerder is een EU-land gedreigd met deze zogenoemde ‘nucleaire optie’. Het besluit van de Europese Commissie om te stemmen over artikel 7 komt na twee jaar van vergeefse pogingen om met Polen in dialoog te gaan. Het land wil wetswijzigingen doorvoeren die volgens Brussel de haar democratische rechtsstaat in gevaar.
Poolse regering is niet langer te controleren
Door de Poolse wetswijzigingen wordt onder meer de macht van het nationale Constitutioneel Hof ingeperkt. In de praktijk betekent het dat de regering niet meer wordt gecontroleerd. Een andere wet geeft de overheid de macht om op elk denkbaar moment in te grijpen bij grote televisiekanalen.
‘Laat duidelijk zijn dat de Commissie dit besluit met pijn in het hart neemt,’ zei Timmermans woensdag in Brussel. ‘Maar de feiten laten ons geen keuze.’ Volgens de Commissie heeft Polen dertien wetten aangenomen die de democratische, onafhankelijke rechtsstaat bedreigen.
‘We doen dit voor Polen’
‘We doen dit voor Polen, de inwoners van Polen. Iedere EU-burger heeft recht op onafhankelijke rechtspraak,’ lichtte Timmermans toe. ‘Het gaat ook over de EU als geheel, over de kernwaarden van de EU, over het goed functioneren van de gemeenschappelijke markt en over wederzijds vertrouwen.’
It is with a heavy heart that we have activated Article 7(1). But the facts leave us with no choice. We have no other option. This is not just about Poland, it is about the EU as a whole. We continue to hope that we can enter into a more fruitful dialogue.
— Frans Timmermans (@F__Timmermans) December 20, 2017
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Timmermans geeft de Poolse regering een aantal aanbevelingen om de juridische hervormingen in lijn te brengen met de EU-normen. Regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (Prawo i Sprawiedliwość, kortweg PiS) wil politieke controle over onder meer benoemingen en ontslagen van rechters bij lagere rechtbanken, het Hooggerechtshof en het Grondwettelijk Tribunaal. Timmermans roept Warschau opnieuw op tot dialoog. ‘Wij staan er 7 dagen, 24 uur voor klaar.’ Polen zou zich achter de schermen al voorbereiden op de sancties.
‘Achteruitgang in het land is dramatisch’
Europarlementariërs van GroenLinks en D66 verwelkomen de stap van de Europese Commissie om de zwaarste EU-procedure tegen Polen in te zetten.
Judith Sargentini (GroenLinks): ‘De achteruitgang in Polen is dramatisch en de situatie is acuut. Een onafhankelijke rechterlijke macht is de hoeksteen van een rechtsstaat. Hoe kan de Nederlandse rechter er nog op vertrouwen dat bijvoorbeeld een uitleveringsverzoek van Polen in strafzaken correct is gedaan en dat de verdachte daar een volledig eerlijk proces zal krijgen?’
Het is hoog tijd voor daadkrachtige stappen, vindt D66. ‘De Poolse regering gaat over grenzen heen. De regering heeft inmiddels meer autoritaire kenmerken dan democratische. Dit mogen we niet laten gebeuren,’ aldus Sophie in ’t Veld.
Zijlstra: ‘Bedreiging rechtsstaat altijd serieus nemen’
Nederland steunt het voorstel van de Europese Commissie om de zwaarste EU-procedure tegen Polen in te zetten. ‘Een bedreiging van de rechtsstaat moet je altijd serieus nemen,’ laat minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra (VVD) weten.
Zijlstra ziet de activering als een noodzakelijke stap nu Warschau de afgelopen tijd niet bereid was tot politiek overleg over de kwestie. De minister roept de Poolse regering op om constructief bij te dragen aan een oplossing.