Voor het eerst in acht maanden tijd hebben Syrische gevechtsvliegtuigen luchtaanvallen uitgevoerd in de zuidelijke provincie Deraa. De aanvallen hadden plaats iets ten oosten van de gelijknamige provinciehoofdstad Deraa.
Andere aanvallen in de provincie hadden plaats circa 60 kilometer ten zuidwesten van Damascus.
Het regeringsleger beheerst het noordelijke deel van de stad Deraa en een brede strook land die de stad verbindt met het eveneens door het regime van president Assad beheerste Syrië. Deraa is eerder tot een ‘de-escalatie zone’ uitgeroepen waar de strijdende partijen terughoudend zouden zijn.
Wat zeggen de luchtaanvallen over het conflict?
In februari zijn regeringstroepen begonnen een enclave van jihadisten ten oosten van Damascus, Oost-Ghouta, te heroveren. Een zegsman van strijders die zich het Vrije Syrische Leger noemen, zegt dat de luchtaanvallen in het zuiden mogelijk een waarschuwing aan de rebellen vormen, om zich niet met de strijd om Oost-Ghouta te komen bemoeien.
Maar dat acht Jan Jaap de Ruiter, arabist aan de Universiteit van Tilburg onwaarschijnlijk. ‘Ik zou deze man willen vragen, hoe wil je daar dan komen en met welke troepen? Assad heeft de weg van Deraa naar Oost-Ghouta vrijwel helemaal bezet.’ Volgens de Ruiter gaat het eerder om een teken van intimidatie. ‘Rusland en het Syrische regime hebben verschillende malen aangegeven dat de rebellen vrij naar andere besloten gebieden konden trekken, maar dat is natuurlijk onzin. Die gebieden worden nu alsnog aangepakt. Dit is een voorbode: “ook hier gaan we jullie pakken”. Het doel is natuurlijk dat Assad wil doorstoten naar de Jordaanse grens, zodat hij gewoon weer alles in handen heeft.’
Lees verder onder de afbeelding:
Kaart van het zuidwestelijke Syrische provincie Deraa:
Roze wijst op de aanwezigheid van regeringstroepen, groen gebied is in handen van rebellen. Symbolen midden bovenin markeren geweld bij Oost-Ghouta. (bron: Liveuamap)
Hoe staat het ervoor met IS?
Terreurgroep Islamitische Staat is vrijwel helemaal teruggedrongen naar de Syrische oostgrens, maar verre van uitgeschakeld. ‘Zowel de Koerden als de Syrische regeringstroepen hebben verzuimd om IS de genadeklap te geven toen het kon,’ zegt de Ruiter. ‘Ik vermoed dat de Koerden dachten: laten we ze maar in stand houden zodat we een middel achter de hand houden tegen Assad. En ik denk dat Assad hetzelfde dacht: “laat ik IS maar achter de hand houden voor als de Koerden lastig worden.”‘
Het gevolg: IS lijkt weer iets aan kracht te winnen. Lokale bewoners in het oosten van Syrië maken steeds meer meldingen van aanvallen door IS-strijders.
Wie grijpt de macht en komt er als winnaar uit de bus?
Absoluut Assad, stelt de Ruiter. ‘Hij heeft er beroerd voor gestaan de afgelopen zeven jaar, maar als je kijkt naar een kaart van Syrië is het gebied dat in zijn handen is oneindig veel groter dan vorig jaar. Je ziet dat hij op alle fronten wint.’
Andere winnaars? ‘In de eerste plaats de Russen. Die zagen Syrië al sinds de Sovjettijd als een belangrijke strategische partner en gaan hun positie daar nu verstevigen. Goed voorbeeld is de militaire basis in Tartus, die wordt uitgebreid.’
En daarnaast Iran, dat zijn sjiitische invloedssfeer enorm uitbreidt. Het land heeft er nooit een geheim van gemaakt dat het een sjiitische ‘halve maan’ rond Saudi-Arabië wil creëren, van het zuiden van Irak, via Syrië naar Libanon, waar het eveneens sjiitische Hezbollah de macht heeft. Krijgt Assad inderdaad het zuiden in handen, dan heeft Iran een enorme machtspositie ten noorden van de Israëlische grens in veroverd. Iets waar Netanyahu op zijn zachtst gezegd niet blij mee is.
En de grote verliezer?
De bevolking, voor de Syriërs is dit de allerslechtste mogelijke uitkomst. Zeven jaar later na het uitbreken van de revolutie is nog steeds een vreselijke dictator aan de macht die er niet voor terugdeinst oorlogsmaterieel tegen het eigen volk in te zetten.
‘Het westen heeft het enorm laten liggen in Syrië, omdat het zich vooral gefocust heeft op IS,’ zegt de Ruiter. ‘Maar Assad is een minstens zo groot probleem. Zelfs na de gifgasaanval in 2013 greep Obama niet in, terwijl hij van tevoren had aangegeven dat dat een ‘red line’ was.’
Het in Groot-Brittannië gevestigde Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten, dat haar informatie baseert op lokale bronnen meldde maandag dat de Syrische burgeroorlog heeft in zeven jaar tijd het leven heeft gekost aan ruim een half miljoen mensen. Volgens het observatorium zijn er ongeveer 511.000 doden gevallen. Het ging in circa 85 procent van de gevallen om mensen die zijn gedood door regeringstroepen of hun bondgenoten, aldus de organisatie.