D66 in Brussel: mogelijk stemrecht Hongarije afpakken

De Europese Unie (EU) is bezorgd over de democratie en de rechtsstaat in Hongarije. Volgens D66-europarlementariër Sophie in ’t Veld moet Brussel zelfs overwegen om Hongarije het stemrecht in de EU te ontnemen. Ze wil een soort ‘APK-keuring’ voor EU-landen, waarmee bijvoorbeeld Hongarije kan worden gestraft als premier Viktor Orbán de rechtsstaat schendt.

In het televisieprogramma EenVandaag hekelde In ’t Veld, lid van de liberale fractie ALDE, maandag de in haar ogen ‘ondemocratische’ Hongaarse premier Viktor Orbán, die zondag waarschijnlijk wordt herkozen. Ze ontwikkelde een plan voor een jaarlijkse ‘grondrechten-APK’ om te toetsen of landen democratisch genoeg zijn. ‘Als zo’n land echt zegt (…) “we willen niet aan de afspraken voldoen”, dan kun je een land schorsen. Dat wil zeggen: het stemrecht ontnemen.’

Eenzelfde behandeling dreigde eind vorig jaar al voor Polen, dat wetten aannam die de rechtsstaat in gevaar zouden brengen. Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans dreigde toen al met de beruchte artikel 7-procedure, maar dat kwam er tot dusver niet van. Ook voor Hongarije lijkt de kans klein dat het zover komt: zelfs als het Europees Parlement instemt met de procedure, moet de Europese Raad – de regeringsleiders van de 28 lidstaten – daar nog unaniem mee instemmen.

D66: EU moet ingrijpen als landen zich niet aan afspraken houden

In ’t Veld vindt dat de EU moet kunnen ingrijpen als landen zich niet aan de afspraken over de opvang van vluchtelingen houden, als ze geen onafhankelijke rechtspraak hebben of de democratie in gevaar brengen. Van al die zaken beticht ze Orbán, evenals van een veel te harde opstelling jegens daklozen: tot ontsteltenis van Hongaarse mensenrechtenactivisten stelde Orbán dakloosheid strafbaar. ‘Idioot natuurlijk,’ zei In ’t Veld daarover. ‘Mensen die dakloos zijn, moet je helpen hun leven weer op de rit te krijgen, niet ze strafbaar maken.’

Ze schreef Een Europees ID, een boek over haar ideeën: de EU staat volgens In ’t Veld voor ‘pluralisme, vrijheid, gelijkheid en solidariteit’, en zij vindt dat sommige andere fracties Brussel misbruiken ‘als platform voor hun nationalistische, xenofobe, reactionaire agenda’.

Merkel en Verhofstadt kritisch

Orbán muntte de term ‘illiberale democratie’ om zijn eigen regering mee te omschrijven. Onder anderen de Duitse bondskanselier Angela Merkel hekelde dat, en beet hem toe dat een democratie die niet liberaal is, geen democratie kan heten.

Afgelopen weekeinde trok de Belgische europarlementariër Guy Verhofstadt, leider van de liberale fractie ALDE in het Europees Parlement, eveneens fel van leer tegen de Hongaarse premier. De EVP – waarvan Orbáns partij Fidesz deel uitmaakt – zou hem geen geluk moeten wensen, maar hem moeten aanspreken op zijn antisemitisme, vindt Verhofstadt. Orbán hekelt de Joodse Hongaarse miljardair George Soros. De premier is hem liever kwijt dan rijk.

Populariteit Orbán lijdt niet onder kritiek van Europese leiders

De kritiek van Europese leiders doet overigens niets af aan de populariteit van Orbán in eigen land. Volgens een peiling van anderhalve maand geleden steunt ruim de helft van de stemgerechtigde Hongaren hem.

Twee weken terug, toen Hongarije de nationale feestdag ter ere van het revolutiejaar 1848 vierde, gingen tienduizenden Hongaren de straat op om Orbáns verkiezingscampagne te steunen. Als zo vaak sprak de premier harde woorden over zijn tegenstanders, vooral over Soros: ‘In deze verkiezing gaat het om de keuze tussen de democratische krachten enerzijds en de internationale antidemocratische krachten anderzijds.’

Orbán over verkiezingen: grootste veldslag gaat nu beginnen

De premier zei bovendien dat ‘de grootste veldslag nu gaat beginnen’, waarmee hij doelde op de verkiezingen komende zondag. ‘De geschiedenis van de overwonnenen wordt geschreven door anderen,’ parafraseerde hij Napoleon. ‘Jongeren in West-Europa zullen meemaken dat ze een minderheid worden in eigen land.’ Orbán deed een beroep op de Hongaarse jeugd: ‘Het vaderland heeft jullie nodig. Hongaren, hijs de vlag, en vecht voor de Hongaarse vrijheid!’ De premier beloofde ook dat hij na de verkiezingen wraak zal nemen op zijn politieke opponenten.

Toch steunt lang niet iedereen in Hongarije Orbán. Tijdens de nationale feestdag gingen duizenden tegenstanders de straat op in de hoofdstad Boedapest. Studenten zongen dat Orbán een dictator is en gaven hem de bijnaam ‘Viktator’.

Orbán is een fel tegenstander van de komst van asielzoekers, met name uit islamitische landen. Ook Hongaarse burgers zijn volgens Orbán tegen immigratie: de premier meent dat het volk niet zit te wachten op wat hij noemt ‘islamitische indringers’. Hij prijst geregeld zijn eigen regering; hij stelt dat Hongarije als enig Europees land advies vroeg van zijn burgers tijdens de immigratiecrisis.

Lees ook de column van Geerten Waling: Laten we maar ’66’ zeggen, die ‘D’ moet je verdienen