De Europese Commissie wil via een omweg alsnog Polen en Hongarije straffen voor ondermijning van de rechtsstaat. Omdat het niet mogelijk blijkt de beide lidstaten te schorsen via de artikel 7-procedure, wil de Commissie nu de geldkraan dichtdraaien, door de regels voor de EU-begroting aan te passen.
Eerdere pogingen om Polen en Hongarije te straffen voor schendingen van de rechtsstaat liepen op niets uit, omdat de artikel 7-procedure een zwaar middel is. Bovendien moeten alle lidstaten ermee instemmen. Hongarije heeft eerder al gezegd een artikel 7-procedure tegen Polen te zullen blokkeren. Daarom is het voor de Europese Commissie onmogelijk om, via de artikel 7-procedure, de Polen hun stemrecht af te nemen. Ook andere lidstaten werkten niet mee. Zo weigerde Bulgarije (nu voorzitter van de Europese Raad) de procedure tegen Polen op de agenda te zetten.
Daarom werkt Günther Oettinger, de eurocommissaris die over de Europese begroting gaat, aan een alternatief. Hij wil ervoor zorgen dat alleen lidstaten die voldoen aan de eisen die de Europese Unie aan de rechtsstaat stelt Europese subsidies krijgen. Via die weg wil de Commissie deze Oost-Europese landen alsnog straffen.
Oettinger presenteert woensdag 2 mei een nieuw voorstel voor een langetermijnbegroting, waarin hij ook deze maatregelen zal ontvouwen. Dat meldt de Britse zakenkrant Financial Times. Die langetermijnbegroting loopt van 2021 tot 2027, en is daarom van groot belang voor de Europese samenwerking.
Budgettaire maatregelen, een alternatief voor artikel 7
Eind 2017 werd een artikel 7-procedure ingesteld tegen de Poolse regering, omdat zij de rechtspraak in Polen ingrijpend had veranderd. Volgens de Europese Commissie ondermijnen die aanpassingen de rechtsstaat, en moeten ze van tafel. Vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans heeft de afgelopen maanden ingezet op een dialoog met de Poolse regering, maar het is nog onduidelijk of dit resultaat heeft gehad.
Ook voor de Hongaarse regering zijn de vooruitzichten weinig rooskleurig. GroenLinks-europarlementariër Judith Sargentini adviseerde de Europese Commissie om ook tegen Hongarije een artikel 7-procedure te beginnen. De vraag is in hoeverre dat, met het oog op het Poolse precedent, zin heeft.
Daarom wil de Europese Commissie een andere weg bewandelen. Polen is de grootste netto-ontvanger van EU-subsidie, en loopt nu het risico dat de geldkraan wordt dichtgedraaid. Als de Commissie de Poolse regering op deze manier extra onder druk kan zetten, neemt de kans toe dat zij de hervormingen terugdraait, is de gedachte.
Opmerkelijk is dat van Hongarije en Polen wel wordt verwacht dat ze bijdragen aan de begroting.
Lees ook het portret van Viktor Orbán: Beschermengel van het christendom