Wat er werkelijk speelt in de Gazastrook

De afgelopen weken was elke vrijdag hetzelfde ritueel te zien: duizenden Palestijnse jongemannen die, gewapend met stenen en onder dekking van de rook van brandende autobanden, probeerden de grens met Israël te bereiken – en dan over te steken. Maar zij werden steeds opgewacht door Israëlische militairen, die hen, desnoods met kogels, trachtten tegen te houden.

Op maandag 7 mei waren er bij deze gewelddadige confrontaties al 42 doden gevallen, en allemaal aan Palestijnse zijde. Toch weigeren de Palestijnen hun betogingen te staken. De wekelijkse protesten zullen volgens hen pas eindigen op 15 mei, als een miljoen Palestijnen zullen meelopen in de Mars van Terugkeer.

Want 15 mei is de datum waarop zij herdenken dat in 1948 – dit jaar exact zeventig jaar geleden dus – honderdduizenden Palestijnen het huidige Israël verlieten.

Gevlucht, zegt Israël, op aanraden van de Arabische buurlanden die een dag na de oprichting van de staat Israël op 14 mei 1948 een oorlog begonnen om de Joden te verjagen. De Palestijnen zeggen dat ze dat jaar werden verdreven door de Joden en spreken van ‘nakba’ – catastrofe. Volgens Israël zijn de meeste Palestijnen uit eigen beweging gevlucht.

Palestijnen willen de druk verhogen

Met de Mars van Terugkeer willen de Palestijnen in Gaza de druk op Israël vergroten om de (nakomelingen van) de gevluchte Palestijnen weer te laten terugkeren, en internationaal aandacht vragen voor hun situatie.

Correspondent Jan Franke bezocht de Gazastrook en sprak er Palestijnen die hier weinig heil van verwachten. ‘Vreedzame protesten leiden nergens toe, behalve media-aandacht,’ zegt een van hen.

De crisis binnen Hamas

Historicus Els van Diggele schreef drie boeken over Israël, de Palestijnen en hun interne meningsverschillen. Zij betoogt dat de ‘Palestijnse kwestie’ in eerste instantie een mediaprobleem is: er is weliswaar van alles mis in de verhouding tussen Israël en de Palestijnse Gebieden, maar tegelijk vertellen media hier maar het halve verhaal. Dat de gewone Palestijn evenzeer slachtoffer is van zijn eigen leiders wordt grotendeels genegeerd, waardoor de schuld geheel bij Israël komt te liggen.

Arabist Leo Kwarten tenslotte interviewde Azzam Tamimi, kenner van de Palestijnse organisatie Hamas. Tamimi schreef onder meer een boek over de beweging die macht in handen heeft in Gaza en hij spreekt vrijuit over de huidige crisis binnen Hamas. ‘Sinwar en een paar andere Hamas-leiders zijn volledig geobsedeerd door de blokkade van de Gaza-strook.’