Het plan van de Amerikaanse president Donald Trump om zich terug te trekken uit het INF-wapenverdrag stuit op veel kritiek. Om wat voor verdrag gaat het en waarom neemt Trump deze beslissing?
Het INF-verdrag – of het Intermediate-Range Nuclear Forces (INF)-verdrag is een overeenkomst uit 1987 tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Het werd destijds getekend door toenmalige Amerikaanse president Ronald Reagan en voormalig Sovjetleider Mikhail Gorbatsjov. Een jaar later werd het verdrag van kracht.
Erin staat dat nucleaire en conventionele raketten en kruisraketten met een bereik van 500 tot 5500 kilometer moeten worden vernietigd. Dit moest voor 1 juni 1991. Op dat moment waren 2.692 van zulke wapens vernietigd, 846 van de Verenigde Staten en 1.846 van de Sovjet-Unie. Beide landen waren in hetzelfde verdrag overeengekomen dat ze elkaars militaire installaties mochten inspecteren.
Rusland schendt verdrag al jaren
Maar volgens Trump ‘schendt Rusland het INF al jaren’. De president zal Rusland niet ‘zijn gang laten gaan en wapens laten produceren terwijl wij dat niet mogen’. Trump deed zijn uitspraken tijdens een campagnebijeenkomst in Nevada zaterdag. ‘Ik begrijp niet dat president Obama niet onderhandelde of eruit stapte,’ voegde de president daaraan toe.
Amerika is ervan overtuigd dat de Russen – ondanks het verdrag – een nieuwe middellange-afstandsraket hebben ontwikkeld met de naam Novator 9M729. Binnen NAVO-kringen staat de raket bekend als de SSC-8. Hij stelt Rusland in staat om zeer snel een kernaanval uit te voeren als het daartoe besluit.
Dat Rusland zich niet houdt aan het verdrag, is oud nieuws. In 2014 beschuldigde toenmalig president Barack Obama Rusland er al van dat het zich niet aan de afspraken hield. Rusland zou een test hebben uitgevoerd en een kruisraket op het land hebben afgevuurd. Obama trok zich destijds niet terug uit het INF, volgens de BBC onder grote druk van Europese leiders die vreesden voor een wapenwedloop.
Lees meer over de lobby voor nucleaire ontwapening:
Rusland maakt zich op voor tegenmaatregelen
Rusland heeft de beslissing sterk veroordeeld. ‘Dit zou een uiterst gevaarlijke stap zijn die, daar ben ik zeker van, niet alleen op onbegrip zal stuiten binnen de internationale gemeenschap, maar ook scherp zal worden veroordeeld,’ zei de Russische viceminister van Buitenlandse Zaken Sergei Ryabkov.
Als de Verenigde Staten doorgaan met het ‘stuntelige en wrede’ gedrag en zich uit internationale verdragen blijven terugtrekken ‘dan hebben wij geen andere keuze dan vergeldingsmaatregelen te nemen,’ zei Ryabkov. Militair technologische maatregelen horen daar volgens de minister ook bij, al voegde hij daar wel aan toe dat hij hoopt dat het niet zo ver komt.
Ook Gorbatsjov zelf noemde het plan van Trump zondag ‘een vergissing’. ‘Onder geen enkele omstandigheid mogen we oude ontwapeningsovereenkomsten opzeggen… Begrijpen ze in Washington echt niet waartoe dit zou kunnen leiden?’ zei de oud-Sovjetleider. ‘Uit het INF stappen is een vergissing.’
Duitsland niet blij
De Russische president Vladimir Poetin wil een verklaring van Washington waarom ze zich willen terugtrekken uit het ontwapeningsverdrag, wanneer hij komende week in Moskou een ontmoeting heeft met de Amerikaanse Nationale Veiligheidsadviseur John Bolton, zei Poetins woordvoerder tegen persbureau RIA.
In Duitsland reageerde minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas ook met onbegrip. De SPD-politicus noemde de plannen van Trump ‘betreurenswaardig’. Al dertig jaar lang is het INF-verdrag ‘een belangrijke pijler van onze Europese veiligheidsarchitectuur,’ zei Maas.
Het nieuwe START-verdrag
Het nieuwe Strategic Arms Reduction Treaty (START) is een verdrag dat tot doel heeft het aantal kernwapens van de Verenigde Staten en Rusland te verminderen. Het werd op 8 april 2010 door toenmalig Amerikaanse president Barack Obama en Dmitri Medvedev ondertekend in Praag en trad een jaar later in werking. Erin staat dat beide landen evenveel kernwapens hebben en dat dit aantal tien jaar op hetzelfde peil blijft.
De meest recente en verreikende ontwapeningsovereenkomst tussen de twee landen – het nieuwe START-verdrag van 2010 – loopt in 2021 af. Maas zei in dit verband dat een breuk in het INF-verdrag ook ‘negatieve gevolgen’ zal hebben voor de onderhandelingen over een nieuw START-verdrag, dat volgens hem dringend nodig is.
Trump vindt New START maar niks. ‘Nog zo’n slechte afspraak die het land heeft gemaakt. We gaan ervoor zorgen dat we goede verdragen sluiten,’ zei hij in februari 2017 over het verdrag.
‘Ik zou het liefst zien dat niemand kernwapens heeft, maar we zullen nooit achterop raken en toestaan dat een ander land, zelfs niet een bevriend land, meer kernwapens heeft dan wij,’ zei hij destijds in een interview met persbureau Reuters. ‘Het zou een droom zijn als geen enkel land nucleaire wapens heeft, maar als ze er toch zijn, dan moeten wij de meeste hebben.’
Volgens de Amerikaanse krant The New York Times zou Trump ook met een schuin ook kijken naar China. Het zou hem niet lekker zitten dat grootmachten Rusland en Amerika worden beperkt in hun wapenproductie, terwijl China nergens aan gebonden is.
De Russische minister Sergej Lavrov meldde maandag overigens dat de Amerikanen de opzeggingsprocedure nog niet in gang hebben gezet.