Wie is de gehate filantroop George Soros?

Ook de Amerikaanse oud-president Barack Obama en oud-presidentskandidaat Hillary Clinton ontvingen eind oktober bommenpost. Maar geen enkele ontvanger kreeg zo veel aandacht als de 88-jarige miljardair George Soros.

De NOS illustreerde onbedoeld de mythische reputatie van de Hongaars-Amerikaanse Soros door hem in een – inmiddels verwijderd – artikel te omschrijven als ‘Jood met tentakels ver in de wereldpolitiek’. Termen uit antisemitische nazi-propaganda.

Miljarden aan goede doelen

Soros geeft miljarden aan goede doelen. Hem wordt daardoor een invloed toegekend die snel overgaat in complottheorieën, vooral door zijn Joodse achtergrond. Deze ‘linkse kwade genius’ wordt gehaat aan de rechterzijde van het politieke spectrum.

In Amerika wegens de miljoenen die hij gaf aan de Democraten en aan goede doelen die diversiteit en vluchtelingen steunen. Volgens zo’n complottheorie steunt Soros de migrantenkaravaan die onderweg is vanuit Midden-Amerika naar de Verenigde Staten. Iets waarover zowel de verdachte van de verzonden bombrieven als de verdachte van de schietpartij in de synagoge in Pittsburgh vorige week heeft getwitterd.

In de clinch met Hongaarse premier Viktor Orbán

In zijn geboorteland Hongarije is Soros mikpunt van de autocratische premier Viktor Orbán. De door Soros gefinancierde Central European University wordt door de regering dwarsgezeten en dreigde vorige week Hongarije te verlaten. Ook in Nederland worden vraagtekens geplaatst bij Soros’ invloed. Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet wil een onderzoek naar die invloed, zei hij tegen de NOS.

Wie is Soros? En heeft hij echt zo veel invloed als wordt beweerd? Zijn levensverhaal is net zo spectaculair als veel complottheorieën over hem. Hij werd in 1930 geboren als György Schwartz in Boedapest – zijn vader veranderde de familienaam in Soros om minder Joods te klinken in de antisemitische sfeer van die tijd. Toen de nazi’s in 1944 Hongarije bezetten, overleefde George Soros doordat de jonge tiener door een christelijke familie in huis werd genomen. Na de Tweede Wereldoorlog reisde Soros, net zeventien jaar oud, naar Londen, werkte als ober, schilder en badmeester en studeerde filosofie aan de London School of Economics. Erna verwierf hij al snel een legendarische status in de financiële wereld.

Schatrijk door speculatie val Britse pond

Quantum Fund, het fonds dat hij in 1973 oprichtte, verhonderdvoudigde in de eerste zeven jaar zijn inleg. In 1992 wist Soros op één dag 1 miljard dollar (nu zo’n 1,5 miljard euro) te verdienen, door te speculeren op de val van het Britse pond.

Soros’ stijl is kortetermijnspeculatie. Met zijn vermogen kan hij met miljarden euro’s tegelijk inzetten op grote koersbewegingen. Zo speelde hij op die bewuste dag op 16 september 1992 in op de zwakte van de Britse economie door een speculatieve aanval te openen op de waarde van het pond.

Het land probeerde de aanval af te slaan door ponden te kopen – zonder succes. Het pond daalde 15 procent in waarde en de Bank of England leed miljardenverliezen.

Beleggingsstrategie berucht onnavolgbaar

Sinds die dag staat Soros bekend als ‘de man die de Bank of England brak’ en worden zijn woorden door beleggers op een goudschaaltje gewogen. Een interview met Soros kan nog altijd koersen doen bewegen.

Dit terwijl zijn beleggingsstrategie berucht onnavolgbaar is. ‘Mijn vader kan je uitgebreide theorieën vertellen waarom hij dit of dat doet,’ zei zijn zoon Robert eens in een interview. Maar: ‘De reden dat hij zijn strategie verandert, is dat hij rugpijn krijgt. Dat is voor hem een waarschuwing.’

Soros begon in 1979 met het verstrekken van studiebeurzen aan zwarte Zuid-Afrikanen. In de jaren tachtig steunde hij verzetsbewegingen in communistisch Oost-Europa. Zo leverde hij kopieerapparaten om verboden literatuur mee te verspreiden.

Soros’ liefdadigheid is geïnspireerd op de ideeën van de Oostenrijkse liberale filosoof Karl Popper, van wie Soros les had op de London School of Economics. Zijn liefdadigheidsfonds Open Society Foundations is vernoemd naar Poppers boek De open samenleving en haar vijanden.

Richtte Soros zich eerst op het ‘openen’ van de gesloten communistische samen­levingen in Oost-Europa, nu is de hele wereld zijn speelveld. Van het bestrijden van discriminatie van moslims in Europa tot het decriminaliseren van homoseksualiteit in India. Als het de wereld maar opener, liberaler en multicultureler maakt.

Een van de grootste charitatieve instellingen ter wereld

De Open Society Foundations is een van de grootste charitatieve instellingen ter wereld, met een budget van 1 miljard dollar (900 miljoen euro) per jaar en 1.800 werknemers in 35 landen. In Nederland financierde Soros onder meer ProDemos en KiesKompas, die stemwijzers uitbrengen, en Amnesty International en Meldpunt Discriminatie. In het Verenigd Koninkrijk steunt hij de campagne om de Brexit te stoppen.

Met een agenda die vooral progressieve intellectuelen aanspreekt en miljarden euro’s tot zijn beschikking, is het geen wonder dat Soros wordt gehaat door rechtse nationalisten, van wie sommige kopstukken het niet zo nauw nemen met de waarheid.

Donald Trump beschuldigde Soros diverse keren – zonder bewijs te leveren – van het betalen van demonstranten. Het droeg ertoe bij dat complottheorieën over de Joodse miljardair gangbaar zijn geworden.

Dit terwijl Soros’ invloed de afgelopen jaren juist kleiner lijkt dan gedacht. Zo won Trump de verkiezingen, niet Soros’ kandidaat Hillary Clinton. In Nederland steunde Soros de voorstanders van het associatieverdrag met Oekraïne tijdens het referendum in Nederland in 2014. De tegenstanders wonnen. Voor zijn tegenstanders maakt het niet uit: Soros is de kwade genius.