Krim-conflict laait weer op na Russische aanval

Wat vormt de aanleiding voor de toegenomen spanningen?

Volgens Oekraïne heeft een schip van de Russische kustwacht zondag een sleepboot uit Oekraïne geramd. De beelden hiervan zijn gedeeld op social media:

Volgens de Russen zouden meerdere marineschepen uit Oekraïne de grens zijn overgestoken en in Russische wateren terecht zijn gekomen. Terwijl Oekraïne het heeft over Russische agressie, meent Rusland dat Oekraïne de aanval heeft uitgelokt. Het geramde schip is meegenomen door Rusland en de 24 opvarenden zijn gevangen genomen. Ook twee andere boten zouden in beslag genomen zijn door de Russen, meldt CNN.

Kern van het conflict is de Straat van Kertsj. Dat is de zeeweg die tussen Rusland en de Krim ligt. De Krim is al een aantal jaar geannexeerd door Rusland. De Straat van Kertsj is de verbinding tussen de Zwarte Zee en de Zee van Azov.

Volgens Oekraïne was Rusland op de hoogte van het feit dat het land een aantal marineschepen wilde verplaatsen via de Zee van Azov naar Mariupol.

In 2003 is een verdrag getekend over het gebruik van de Straat van Kertsj en de Zee van Azov. Daarin is vastgesteld dat zowel Rusland als Oekraïne de wateren kan gebruiken. Volgens Oekraïne schendt Rusland de regels door Oekraïne te beletten de Zee van Azov in te varen.

Hoe hebben Oekraïne en Rusland gereageerd?

‘Wij eisen dat de Oekraïners onmiddellijk door Rusland worden overgedragen en roepen op tot de-escalatie van de crisis rond De Krim,’ zei de Oekraïense president Petro Porosjenko maandagochtend tijdens een zitting van de Nationale Veiligheidsraad van Oekraïne.

Vanmiddag stemde het parlement in met een staat van beleg voor zestig dagen, nadat Porosjenko daar ’s ochtends om had gevraagd. Daarbij krijgt het leger de leidende rol in het land, wat ertoe kan leiden dat veel burgerlijke vrijheden tijdelijk niet meer gelden. Om dat te voorkomen, heeft de president het leger op het hart gedrukt dat burgers zo weinig mogelijk moeten merken van de staat van beleg, die woensdag ingaat.

De Britse krant The Guardian schrijft dat de verkiezingen in Oekraïne, die over vier maanden plaatshebben, mogelijk worden uitgesteld bij een staat van beleg. Volgens de peilingen staat Porosjenko op verlies. Rusland zinspeelt erop dat de Oekraïense president, ‘in samenwerking met de Verenigde Staten en de Europese Unie’, de escalatie daarom bewust zou hebben uitgelokt.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou spreekt van een ‘geplande provocatie’ door de Oekraïense schepen. ‘De Russische zijde heeft zich strikt gehouden aan zowel het binnenlandse als het internationale recht,’ zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov tijdens een persconferentie. Volgens hem is Moskou een strafzaak begonnen ‘wegens het schenden van de Russische grenzen’.

Hoe wordt internationaal gereageerd op de incidenten?

Oekraïne heeft zich gewend tot de Verenigde Staten en de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VN). Die komt maandagmiddag rond 17.00 uur bijeen, bevestigde de Amerikaanse VN-ambassadeur Nikki Haley vanochtend.  De NAVO sprak, eveneens op verzoek van Oekraïne, maandagmiddag ook over de kwestie in een bijzondere vergadering. Secretaris-generaal Jens Stoltenberg sprak vanochtend al met Porosjenko en heeft gezegd dat het militaire bondgenootschap ‘Oekraïne’s territoriale integriteit en soevereiniteit, waaronder zijn volledige navigatierechten in zijn territoriale wateren onder internationaal recht’ steunt.

De Europese Unie (EU) steunt Oekraïne in het conflict, verklaarde president Donald Tusk van de Europese Raad. Volgens de Pool moet Rusland de gevangengenomen matrozen vrijlaten ‘en niet verder provoceren’: ‘Europa staat eensgezind achter Oekraïne.’ De Britse premier Theresa May spreekt van een Russische ‘daad van agressie’, terwijl haar minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt zegt dat Rusland ‘minachting toont voor internationale normen en de Oekraïense soevereiniteit’. Zijn Duitse collega Heiko Maas noemt ‘een Russische blokkade van de passage in de Zee van Azov (…) niet aanvaardbaar’.

https://twitter.com/ministerBlok/status/1067011201429852160

Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) noemt het beschieten van de Oekraïense schepen door Rusland ‘onacceptabel’. Hij roept beide landen op tot terughoudendheid en de-escalatie. Toch benadrukt hij op Twitter dat ‘Nederland de territoriale integriteit van Oekraïne volledig steunt’.

Hoe loopt dit af?

Dat is moeilijk in te schatten. Niemand zal Rusland de oorlog willen verklaren vanwege dit incident. En van internationale waarschuwingen trekt Rusland zich niet zo veel aan.

Oekraïne zou zich kunnen beroepen op het verdrag over het gebruik van de Straat van Kertsj en de Zee van Azov om toegang af te dwingen, maar een rechtszaak hierover kan veel tijd in beslag nemen. Het is daarom waarschijnlijker dat een diplomatieke manier wordt gezocht om het conflict te beslechten.