De Britse premier Theresa May waarschuwt dat als haar Brexit-akkoord niet wordt goedgekeurd door het Britse parlement, het waarschijnlijk niet eens van een Brexit komt. Het Britse Lagerhuis komt dinsdag 15 januari bijeen om te stemmen over het plan. Kan May eigenhandig de Brexit terugdraaien?
De waarschuwing van May past in een wanhoopsstrategie om haar partijgenoten op het laatste moment over de streep te trekken. De Britse premier stelde een stemming in december uit, omdat alles erop wees dat er geen meerderheid is voor de deal die ze in november sloot met leiders van de Europese Unie (EU).
Bekijk de geschiedenis van de Brexit in onderstaande tijdlijn:
In theorie kan het Verenigd Koninkrijk eenzijdig besluiten om toch niet uit de Unie te stappen, oordeelde het Europese Hof van Justitie in december. Maar dan moet daarvoor wel een politieke meerderheid zijn en dat lijkt niet het geval.
WAT STAAT ER IN DE MAY-DEAL?
In de scheidingsakte zoals onderhandeld door premier May, staat dat de Britten hun financiële verplichtingen aan de Europese Unie nakomen (zeker 39 miljard pond, 44 miljard euro), dat Europese burgers in het Verenigd Koninkrijk kunnen blijven (en de Britten op het vasteland) en dat er tot 2021 een overgangsperiode komt. Het Verenigd Koninkrijk en de Unie hopen dan een vrijhandelsakkoord te sluiten, waarin onder meer oplossing komt voor het openhouden van de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Zolang die er niet is, is er een vangnet: dan blijven de Britten binnen een douane-unie en blijft Noord-Ierland de regels van de gemeenschappelijke markt volgen.
De scheidingsakte is een bittere pil voor de Britten, maar de belofte van de Europese Unie om aan te sturen op een positief handelsakkoord, verzacht voor hen de pijn.
May zal vandaag een speech houden over de stemming waarin ze zal bepleiten dat degenen die tegen haar plan stemmen, Brexit-stemmers in de steek laten.
Catastrofaal voor vertrouwen in democratie
‘Dat zou catastrofaal zijn voor het vertrouwen van het volk in het democratische proces en zijn politici,’ staat in de uitgelekte speech. ‘We hebben allemaal de verantwoordelijkheid om het resultaat van het referendum uit te voeren.’
Maar de Britse krant The Guardian verwacht niet dat er morgen wel genoeg stemmen zijn om voor het Brexit-plan van May te stemmen. Stemt het parlement het plan weg, dan krijgt May drie dagen de tijd om met een nieuw plan te komen. Daarover moet volgens de BBC dan op 21 januari worden gestemd.
Parlementsleden beramen coup
Achter de schermen overleggen parlementsleden volgens CNN hoe ze de controle over het Brexit-proces kunnen overnemen als het plan dinsdag sneuvelt. Zo kunnen zij een comité in het leven roepen dat dan een nieuw Brexit-plan opstelt. Dat staat min of meer gelijk aan een coup, omdat het kabinet buitenspel wordt gezet.
Al wil het Conservatieve parlementslid en voorstander van zo’n comité Nick Boles niets van het woord ‘coup’ weten. ‘Het woord coup is belachelijk. Als het kabinet niet kan regeren, moet het parlement het doen,’ schreef hij op Twitter.
https://twitter.com/NickBoles/status/1084738966379741185
Mislukt de stemming, dan krijgt het kabinet ook een motie van wantrouwen aan zijn broek, zo kondigde de Labourpartij eerder al aan. Wordt die aangenomen, dan valt het kabinet en komen er verkiezingen.
Lees ook de column van Jelte Wiersma: Europa heeft Brits leiderschap nodig, geen verminkte eilandnatie
Europese functionarissen gaan er allang niet meer vanuit dat de Brexit voor 29 maart is geregeld en houden rekening met uitstel van uittreding. Zondag meldde The Guardian dat Brussel verwacht dat het Verenigd Koninkrijk zal vragen om uitstel tot juli.
Nieuw referendum mogelijk
Linksom of rechtsom: het parlement stemde vorige week in met een wet waarin staat dat het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie niet mag verlaten zonder deal. May zit dus in een onmogelijke split.
Een andere groep parlementsleden – bestaande uit Liberale Democraten, Labourleden, Conservatieven en leden van de Scottish National Party – diende maandag twee wetsvoorstellen in voor een nieuw referendum. Bij een van die voorstellen zouden de Britten kunnen kiezen tussen May’s deal of blijven in de Europese Unie.
In een gezamenlijke reactie laten EU-president Donald Tusk en Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker maandag weten dat het akkoord dat nu op tafel ligt ‘een eerlijk compromis’ is waarover niet heronderhandeld kan worden. Ze willen na de Brexit op 29 maart zo snel mogelijk een handelsovereenkomst met het Verenigd Koninkrijk sluiten. In de brief benadrukken de twee dat de aparte noodregeling voor Noord-Ierland om te voorkomen dat daar een harde grens met Ierland komt maar tijdelijk is.