De regering van de Canadese premier Justin Trudeau verkeert in een diepe crisis nu een tweede minister is opgestapt. Dit gebeurde naar aanleiding van een corruptieschandaal dat het land al weken in zijn greep houdt. Vier vragen en antwoorden.
Wie is deze opgestapte minister?
Jane Philpott was begrotingsminister in het kabinet van Trudeau en gold als een van zijn vertrouwelingen.
‘Het doet me verdriet om een portefeuille terug te geven waar ik aan het werk was om een belangrijke taak te volbrengen. Maar ik moet me houden aan mijn kernwaarden, ethische verantwoordelijkheden en grondwettelijke verplichtingen,’ twitterde ze maandag. ‘Handelen volgens je principes heeft een prijs, maar ervan afstappen heeft een nog grotere prijs.’ Philpott heeft geen vertrouwen meer in de regering. Voorheen was ze jarenlang minister van Gezondheid.
Waarom stapt Philpott op?
Vorige maand stapte de minister van Justitie en procureur-generaal Jody Wilson-Raybould ook al op. Philpott en Wilson-Raybould zijn goed met elkaar bevriend.
Wilson-Raybould beweert dat ze vorig jaar door Trudeau en andere beleidsmakers onder druk is gezet om tot een schikking te komen met het internationale ingenieurs- en bouwbedrijf SNC-Lavalin. ‘Vind een oplossing voor SNC,’ zou Trudeau tegen haar hebben gezegd. Naaste medewerkers van Trudeau zouden ‘verhulde dreigementen’ hebben geuit.
Lees ook deze column van Arendo Joustra: Canada kijkt wel rationeel naar immigratie
Tegen SNC loopt een strafrechtelijk onderzoek omdat het tientallen miljoenen dollars aan steekpenningen aan Libische regeringsmedewerkers zou hebben betaald. Dat gebeurde tussen 2001 en 2011, toen dictator Muammar al-Khaddafi nog aan de macht was. Premier Trudeau zou niet willen dat het bedrijf wordt vervolgd omdat anders duizenden banen in Canada op het spel komen te staan. Omdat Wilson-Raybould weigerde een schikking te treffen, is ze naar eigen zeggen in januari overgeplaatst. Ze werd toen minister van Veteranenzaken. Een maand later nam ze ontslag.
Pijnlijk is dat Wilson-Raybould de eerste minister van Justitie van inheemse afkomst was. Trudeau heeft zich altijd hardgemaakt voor de oorspronkelijke bewoners van Canada. Dat het uitgerekend twee vrouwelijke ministers zijn die nu zijn opgestapt, betekent extra gezichtsverlies voor de premier, die zich graag profileert als feminist.
SNC-Lavalin is gevestigd in Quebec, voor de partij van Trudeau (de Liberal Party) van oudsher een belangrijke provincie. Winnen de Liberals in Quebec, dan winnen ze vaak ook een meerderheid in het parlement. Verliezen ze, dan betekent dat vaak een dramatische nederlaag.
In oktober 2018, op het moment dat Wilson-Raybould onder druk zou zijn gezet om tot een schikking te komen, was Quebec verwikkeld in verhitte provinciale verkiezingen. Het schandaal met SNC-Lavalin leidde uiteindelijk tot een dramatisch verlies voor de Liberals en het aftreden van de Liberale premier van de provincie, Philippe Couillard.
Volgens Wilson-Raybould bleef de partijtop de verkiezingen als een van de redenen aandragen waarom ze een schikking met SNC-Lavalin moest treffen.
Hoe reageert de premier?
Trudeau ontkent alle beschuldigingen. De premier zei eerder al zich niet te kunnen vinden in de lezing van zijn voormalige minister van Justitie en ontkent dat hij SNC-Lavalin de hand boven het hoofd heeft willen houden. Wel zegt hij dat hij heeft geprobeerd banenverlies te voorkomen.
In een korte reactie laat Trudeau weten dat hij teleurgesteld is over het aftreden van Philpott, maar ook dat hij begrip heeft voor haar keuze. Ook geeft hij aan dat hij de zorgen over de corruptiezaak ‘zeer serieus’ neemt.
Zijn de dagen van Trudeau geteld?
De druk op Trudeau neemt toe. ‘Justin Trudeau’s regering is in chaos. Zijn verhaal verandert dagelijks en hij geeft Canadezen geen openheid. Hij moet volledig samenwerken met de politie en aftreden,’ twitterde de oppositieleider, de Conservatief Andrew Scheer, maandag.
Justin Trudeau cannot continue as PM given his unprecedented political interference in the course of justice. Last week, I said he had lost the moral authority to govern. Today, a senior member of his inner circle came to the same conclusion. My statement: https://t.co/lNe7DbQO5s pic.twitter.com/yIXZLX4J6M
— Andrew Scheer (@AndrewScheer) March 5, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Vorige week vroeg de oppositie al om het aftreden van de premier, nadat Wilson-Raybould haar verhaal had gedaan tegenover een commissie van het Lagerhuis.
Trudeau zag vorige maand ook topadviseur Gerald Butts vertrekken. Butts is een goede vriend van de premier en een van de personen die Wilson-Raybould onder druk zouden hebben gezet. Ook hij moet getuigen voor de parlementaire commissie.
In oktober zijn er landelijke verkiezingen in Canada.