Trump erkent Golanhoogten als Israëlisch gebied

De Amerikaanse president Donald Trump vindt het tijd dat zijn land de bezette Golanhoogten erkent als Israëlisch gebied. Dat liet hij donderdag weten op Twitter. Vier vragen en antwoorden.

Wat zijn de Golanhoogten?

De Golanhoogten is een heuvelachtig gebied op de grens tussen Libanon, Syrië, Jordanië en Israël.

De Golanhoogten werden tijdens de Zesdaagse Oorlog in 1967 door Israël veroverd op Syrië. Daarop is het gebied door Israël bezet en werden er ook nederzettingen gevestigd. In 1981 verklaarde Israël de hoogvlakte tot Israëlisch grondgebied, al wordt het gebied internationaal niet als zodanig erkend. Syrië eist het gebied al jaren terug.

Waarom is het onrustig in het gebied?

Het afgelopen jaar zijn de Golanhoogten vooral het toneel geweest van conflicten tussen Israël en Iran. Geregeld schieten soldaten van de Iraanse Revolutionaire Garde vanuit Syrië raketten op het Noorden van Israël, waarop het Israëlische leger reageert met bombardementen op bases van de Revolutionaire Garde. Soms bombardeert de IDF er ook wapenopslagplaatsen, zoals in januari. De Iraanse Quds-divisie schoot een raket af op een populair skigebied op de berg Hermon, die door het verdedigingssysteem Iron Dome werd onderschept.

Ook in mei was het er onrustig. Nadat Israël een legerbasis vlakbij de Syrische hoofdstad Damascus ‘met een signifcante Iraanse aanwezigheid’ had aangevallen, waarbij acht Iraanse doden zouden zijn gevallen, beschoot Iran het Israëlische deel van de Golanhoogten met ongeveer twintig raketten. Zestien daarvan stortten neer in Syrië, de andere raketten werden door het Iron Dome neergehaald.

In februari 2018 escaleerde de situatie tussen Israël en Iran, nadat de Islamitische Republiek een Israëlische F-16 uit de lucht schoot die aanvallen uitvoerde op doelen in Syrië. Dat was destijds het eerste grote incident tussen beide landen sinds het begin van de Syrische burgeroorlog. De Joodse staat is bezorgd over de Iraanse aanwezigheid in Syrië, maar ook over de financiële en militaire steun die het regime in Teheran geeft aan de terreurbewegingen Hezbollah (Libanon), Hamas en Islamitische Jihad (Gaza).

Met het raketvuur is ook de oorlogszuchtige retoriek van de Iraanse leiders toegenomen. Na de meest recente aanvallen zei een generaal van de Revolutionaire Garde nog klaar te zijn voor ‘de beslissende oorlog die tot de verdwijning van Israël zal leiden’. In juli noemde de hoogste leider Ayatollah de Joodse staat nog een ‘kwaadaardig kankergezwel (…) dat moet worden verwijderd en uitgeroeid’. Op zijn beurt noemde de Israëlische premier Benjamin Netanyahu Iran ‘het grootste gevaar voor de geciviliseerde wereld’.

Wat heeft Trump besloten en wat zijn de reacties?

Op twitter liet de president weten dat hij het ‘na 52 jaar’ tijd vindt voor erkenning van de Golanhoogten als Israëlisch grondgebied. ‘Dat is van groot strategisch en veiligheidsbelang voor de staat Israël en regionale stabiliteit.’

Vorige week schrapte het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken het woord ‘bezet’ al uit rapporten over de Golanhoogten. In plaats daarvan werd de formulering ‘onder controle’ van Israël gebruikt. Die stap werd in Israël al gezien als overwinning. Israël verwacht dat de Verenigde Staten volgende week, als Netanyahu in Washington is, het idee van Trump officieel bevestigt.

Netanyahu reageerde opgetogen op het bericht. ‘In een tijd waarin Iran Syrië als platform probeert te gebruiken om Israël te vernietigen erkent president Trump gedurfd de Israëlische soevereiniteit op de Golanhoogte. Dank president Trump!’

Later vergeleek de Israëlische premier de suggestie van Trump met de Amerikaanse terugtrekking uit het nucleaire akkoord met Iran en met de erkenning door de Verenigde Staten van Jeruzalem als hoofdstad van de Joodse staat. ‘De boodschap die president Trump aan de wereld heeft afgegeven is dat Amerika naast Israël staat,’ zei Netanyahu.

De Syrische regering heeft woedend gereageerd. Volgens het Syrische staatspersbureau toont de Amerikaanse president ‘minachting’ voor internationale wetgeving. Syrië zegt dat het nu meer dan ooit zal vechten voor ‘bevrijding van de Golanhoogte met alle mogelijke middelen’. Iran noemde de oproep van de Amerikaanse president ‘illegaal en onacceptabel’.

Ook Rusland is niet blij. Het Kremlin hoopt dat het ‘enkel een oproep’ is en actie van de Verenigde Staten uitblijft. Volgens president Recep Tayyip Erdogan mag de bezetting van de Golanhoogten niet worden gelegitimeerd. ‘President Trumps ongelukkige verklaring heeft de regio aan de rand van een nieuwe crisis gebracht’, zei Erdogan.

Een EU-woordvoerder benadrukte dat ‘de positie van de EU niet is veranderd’ en ‘de EU, in lijn met internationale wetgeving, Israëlische soevereiniteit in gebieden die het land sinds 1969 bezette niet erkent. Daaronder vallen ook de Golanhoogten’.

Gaat Nederland het voorbeeld volgen?

Het kabinet zal de Golanhoogten niet erkennen als onderdeel van de staat Israël, liet minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken vrijdag weten. ‘Dat gaat Nederland niet volgen,’ zei Blok vrijdag. Hij verwees naar de VN-resolutie over het gebied. Volgens Blok ‘helpt het niet om acties te ondernemen die de toch al broze situatie daar in gevaar kunnen brengen’.