Eurosceptici aan kop in VK, Frankrijk, Italië (en Nederland?)

Met nog tien dagen tot de Europese verkiezingen, lijkt het erop dat de christendemocratische Europese Volkspartij (EVP) opnieuw de grootste fractie in het Europees Parlement zal worden. Toch rukken eurosceptische partijen in tal van landen op. In Frankrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk worden ze mogelijk zelfs de grootste, in Nederland is Forum voor Democratie kansrijk.

Verenigd Koninkrijk: Brexit Party

De in april opgerichte Brexit-partij, waarmee de Brit Nigel Farage meedoet aan de Europese verkiezingen (23-26 mei), staat bovenaan in de peilingen met 34 procent. De Conservatieven van de Britse premier Theresa May kelderen naar de vijfde plaats met 10 procent, blijkt uit een peiling van The Times.

Net als in Nederland gaan de Britten op 23 mei naar de stembus. Oppositiepartij Labour staat op 16 procent. Twee partijen die in de Europese Unie (EU) willen blijven, de Liberaal-Democraten en de Groenen, staan op respectievelijk 15 procent en 11 procent.

‘We zijn verraden, niet alleen door de Conservatieven, Labour heeft hetzelfde gedaan,’ verklaart Farage de opmars van zijn pro-Brexitpartij. ‘Als de Brexit-partij er over een paar weken als beste uitkomt, moeten we een plaats hebben aan de onderhandelingstafel met de regering om onze strategie vorm te geven.’

Farage haalt uit naar de BBC:

Bijna drie jaar nadat het Verenigd Koninkrijk voor een Brexit stemde, is er nog steeds geen overeenstemming tussen Britse politici over wanneer, hoe of zelfs óf een Brexit moet plaatshebben. De EU heeft de Britten nu tot 31 oktober gegeven om een oplossing te vinden. Premier Theresa May praat nu met Labour onder leiding van Jeremy Corbyn in een poging om zijn steun te krijgen.

De wegvallende steun voor de Conservatieven in de aankomende verkiezingen vergroot de druk op May om een datum voor haar vertrek vast te stellen. Conservatieve parlementariërs willen dat May deze week haar vertrekplannen uiteenzet.

Frankrijk: Rassemblement National

De partij Rassemblement National – voorheen Front National – van Marine Le Pen is En Marche! van de Franse president Emmanuel Macron gepasseerd in de peilingen voor de Europese verkiezingen. Dat melden diverse Franse en Europese peilingbureaus. Zondagmiddag stond Le Pens partij op één zetel meer dan die van Macron, die na de verkiezingen vermoedelijk gezelschap krijgt van VVD en D66 (nu nog in de liberale ALDE) in een nieuw te vormen fractie.

Le Pen ziet in de aanstaande verkiezingen meer dan alleen een keuze voor het Europees Parlement, zei ze eind vorige week tegen de Franse televisiezender La Chaîne Info. Als het aan haar ligt, moet de president vertrekken als zijn partij niet de grootste wordt: ‘Dus het wordt een referendum voor of tegen Emmanuel Macron, deze Europese verkiezingen.’ Volgens Le Pen moet Macron ‘de eer en waardigheid van Charles de Gaulle‘ tonen. Die trad in 1969 af als president nadat een meerderheid had gestemd tegen een door hem uitgeschreven referendum over grootschalige overheidshervormingen.

Het lijkt onwaarschijnlijk dat Macron zal opstappen als zijn partij wordt overvleugeld door Rassemblement National. Hij is in elk geval vastbesloten om het niet zover te laten komen. Na afloop van de EU-top in het Roemeense Sibiu zei Macron dat hij ‘alle energie’ zou gaan gebruiken om te voorkomen dat die partij de grootste wordt. Dit tot ergernis van Le Pen, die hem verweet ‘een partij- en zelfs campagneleider’ in plaats van ‘een president van de republiek’ te zijn. ‘Hij gedraagt zich opnieuw als president van een beweging, en zet tientallen miljoenen Fransen opzij, met wie hij niet meer spreekt en aan wie hij niet meer denkt.’

Tweeënhalve week geleden kwam Le Pen samen met onder anderen PVV-leider Geert Wilders bijeen in de Tsjechische hoofdstad Praag, om te spreken op een bijeenkomst van de Europese fractie ENF (Europa van Naties en Vrijheid)  waarvan Rassemblement National momenteel de grootste is. Le Pen riep op tot een bundeling van de nationalistische partijen, die ‘500 miljoen Europeanen een nieuw raamwerk van samenwerking, een nieuw project en nieuw potentieel voor de toekomst biedt’. In tegenstelling tot fractiegenoten van onder meer de PVV ijvert ze niet voor een vertrek uit de EU. In plaats van een ‘Frexit’ ziet Le Pen meer in het ‘van binnenuit hervormen’ van de EU met een sterk blok van rechts-nationalistische partijen.

Italië: Lega

De leider van dat blok zou wel eens de Italiaanse regeringspartij Lega van vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini kunnen worden (zie de laatste peiling in de tweet hieronder). Op 18 mei komen Salvini en Le Pen samen met andere eurosceptische partijen bijeen in Milaan. Salvini – die door de havens te sluiten voor migrantenboten uit Noord-Afrika het aantal illegale immigranten drastisch omlaag bracht – riep vorig jaar op tot een nieuwe ‘populistische alliantie‘ om de EU te hervormen. Partijen als het Belgische Vlaams Belang en de Duitse AfD sloten zich daar al bij aan.

Veel rechts-nationalistische partijen in de EU-lidstaten staan weliswaar op grote winst, maar die zijn nu verdeeld nog over de ENF en de Europese Conservatieven (ECR), waarbij Forum voor Democratie waarschijnlijk aansluit. Salvini wil zijn medestanders, die alle voor meer nationale soevereiniteit voor EU-lidstaten en minder immigratie zijn, graag bundelen.

Een partij die Salvini er graag bij heeft, is het Fidez van de Hongaarse premier Viktor Orbán. Begin mei was Salvini op bezoek in Boedapest in een poging om Fidesz – dat zwaar onder vuur ligt bij de EVP en die fractie na de verkiezingen mogelijk zal verlaten – definitief toe te voegen aan zijn alliantie. Orbán was na afloop positief: ‘We zoeken openlijk en vol vertrouwen de samenwerking met Salvini,’ aldus de Hongaarse premier, die nog wel een slag om de arm hield. ‘We zullen zien in welke vorm dat zal zijn, maar ik ben ervan overtuigd dat Europa een alliantie van anti-immigratiepartijen nodig heeft.’

Salvini uit geregeld scherpe kritiek op de EU, en waarschuwde er tijdens zijn ontmoeting met Orbán zelfs voor dat Europa met de huidige koers zal veranderen in een ‘islamitisch kalifaat‘. Toch is de vicepremier geen voorstander van een Italiaans vertrek uit de EU.’We hebben geen intentie om de EU te verlaten. We willen die veranderen en verbeteren, maar niet in de steek laten,’ zei hij in februari. Wel zei zijn adviseur Claudio Borghi dat na de verkiezingen ‘de laatste kans ingaat’ om de Unie te veranderen.

Nederland: Forum voor Democratie

In peilingen van 30 april gingen Forum voor Democratie (FVD) en VVD nek aan nek in de peilingen. De partij van Thierry Baudet heeft aangegeven dat het een Nexit in een referendum aan haar kiezers voor wil leggen. Uit cijfers van Politico blijkt dat FVD nipt aan kop gaat met 16,99 procent van de stemmen. VVD haalt 16,3 procent. Beide partijen halen 5 zetels in het Europees Parlement.

‘Het referendum is niet voor morgen of overmorgen,’ zei FVD-lijsttrekker Derk Jan Eppink zondag bij het programma Buitenhof. ‘Ik ga naar Brussel om de oppositie een gezicht te geven en samen te werken met andere partijen die dat ook gaan doen.’ Hij voorziet een crisis in de Eurozone tussen noordelijke en zuidelijke landen.