Minister Stef Blok wil dat de VN Veiligheidsraad erkent dat terreurgroep Islamitische Staat genocide heeft gepleegd op jezidi’s. Ook moet er internationale berechting komen voor IS-strijders.
Minister Blok (Buitenlandse Zaken) spreekt donderdag de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties in New York toe. Hij wil dat de Veiligheidsraad vaststelt dat er sprake is geweest van genocide op de jezidi’s. Daarnaast wil Blok dat de internationale gemeenschap gaat samenwerken om tot berechting van IS-strijders te komen.
Lees ook het commentaar van René van Rijckevorsel: Goed dat Nederland meedoet aan beraad voor IS-tribunaal
‘Berechting moet bij voorkeur in de regio, en als dat haalbaar is via een internationaal tribunaal. Ik blijf hierop hameren. Niet alleen in de Veiligheidsraad, maar ook in mijn gesprek met de secretaris-generaal van de VN vandaag, en in gesprek met collega’s uit verschillende landen, heb ik deze essentiële vervolgstap benadrukt,’ aldus de minister.
Het bestaan van de jezidi’s (het jezidisme is een Koerdische volksreligie) kwam in 2014 wereldwijd onder de aandacht toen IS ze uit Irak verdreef en de bevolkingsgroep vast kwam te zitten op de Iraakse berg Sinjar. Veel mannelijke jezidi’s die in handen vielen van IS werden vermoord, vrouwen werden verkracht of verkocht als slaaf.
Brenda Stoter Boscolo schreef in september 2018 een verslag vanuit een tentenkamp bij de Koerdische stad Duhok waar in opvangkamp Khanke tienduizenden tenten staan en alleen jezidi’s worden opgevangen. Zij hopen hier op de mogelijkheid dat een ander land ze opvangt.
Advies volkenrechtelijk adviseur berechting IS-strijders
Blok heeft André Nollkaemper, de extern volkenrechtelijk adviseur van het kabinet, ingeschakeld om advies te geven over de manier waarop IS-strijders legitiem en effectief berecht kunnen worden. Begin juli wordt zijn advies verwacht, dat Nederland zal gebruiken om een volgende stap te zetten.
Nederland organiseert in september een ministeriële bijeenkomst over de berechting van IS.
Nederland zamelt bewijs in tegen IS via de VN-bewijzenbank Syrië en het VN-onderzoeksteam in Irak, opgericht onder aansporing en met steun van Nederland. Blok: ‘Gerechtigheid is een lange weg die veel stappen kent: onderzoek, vervolging, berechting. Zonder die laatste stap is het niet compleet. Zonder berechting geen gerechtigheid.’
Irak laat groep Nederlandse IS-vrouwen en kinderen ongemoeid
Lees ook deze twee blogs van Afshin Ellian: Jihadkinderen stellen Nederland voor duivels dilemma en Jihadisten en hun bruiden zijn niet ons probleem.
Nederland zit met de Nederlandse IS-strijders in de maag. Het gaat vooral om de vraag wat er met de vrouwen en kinderen van IS-strijders moet gebeuren.
Afgelopen weekeinde werd bekend dat Nederland en Irak in het geheim overleggen over een veilige doortocht van tien Nederlandse IS-vrouwen en -kinderen uit Syrië naar Irak.
Nederland wil graag dat deze groep vanuit de Syrische kampen naar het Nederlandse consulaat in Irak kan reizen zonder te worden opgepakt. In theorie kunnen de vrouwen, als Irak ze oppakt en berecht, de doodstraf krijgen.
Minister van Justitie Ferdinand Grapperhaus liet de Tweede Kamer woensdagavond weten dat Irak heeft toegezegd de IS-vrouwen en -kinderen niet te vervolgen.
Het is de vraag wat er met de vrouwen en kinderen gebeurt als zij zich melden bij het consulaat. De rechtbank in Rotterdam had minister Grapperhaus opdracht gegeven te onderzoeken of de vrouwen bij hun eigen proces aanwezig konden zijn. De minister heeft nog niet besloten of de groep daadwerkelijk naar Nederland wordt teruggehaald.
Jezidi’s zijn bang om terug te keren
Blok wil ook dat de VN Veiligheidsraad zich uitspreekt over een genocide op de jezidi’s. Dat zou de vervolging van IS-strijders makkelijker maken.
De jezidi’s zijn nog altijd bang om terug te keren naar Sinjar, het gebied waar ze vandaan komen. Dat is nu grotendeels verlaten en onleefbaar. Dorpen zijn vernield, er zijn slechts enkele scholen en ziekenhuizen, er is schaarste aan voedsel en de mijnen zijn nog niet opgeruimd. ‘Bijna elke week horen we dat jezidi’s die hun oude huis willen bezoeken gewond raken of omkomen door mijnen die IS heeft achtergelaten. De terreurgroep heeft ervoor gezorgd dat zoveel mogelijk jezidi’s werden gedood of in de toekomst zullen worden gedood,’ zei Anne Norona, oprichter van de internationale hulporganisatie Yezidi Emergency Support (YES), in september vorig jaar tegen de Nederlandse journalist Brenda Stoter Boscolo.
Uit de antwoorden van Blok op vragen van de Tweede Kamer blijkt dat volgens cijfers van de VN eind november nog 3.083 jezidi’s gevangen zaten of vermist werden, waarvan 1.427 vrouwen en meisjes en 1.656 mannen en jongens.
Mogelijk bevinden zich in enkele laatste IS-enclaves in Syrië nog altijd tot slaaf gemaakte jezidi’s. In Syrië en Irak zijn diverse hulporganisaties actief die zich het lot van de jezidi’s aantrekken. Zo steunt Nederland een programma van Terre des Hommes in Tel Afar dat geestelijke gezondheidszorg en psychosociale steun biedt aan teruggekeerde jongeren. Daarnaast steunt Nederland een programma van Norwegian People’s Aid dat onder meer de re-integratie van vooral jezidi-ontheemden (vrouwen en meisjes in het bijzonder) probeert te verbeteren.
Waar wonen de jezidi’s?
In het noorden van Irak woonden vóór de genocide ongeveer 600.000 jezidi’s, van wie 400.000 in Sinjar. Wereldwijd wordt hun aantal op één tot anderhalf miljoen geschat. Er wonen ook jezidi’s in Rusland (40.000), Syrië (15.000), Armenië (50.000) en diverse landen in Europa. Duitsland kent met 60.000 personen de grootste jezidi-gemeenschap van Europa. Daarnaast zijn er kleinere, maar groeiende jezidi-gemeenschappen in Canada en de Verenigde Staten.
In Nederland wonen enkele duizenden jezidi’s. Omdat de laatste jaren steeds meer jezidi’s naar het buitenland vluchtten en het tot voor kort een redelijk onbekend geloof was, variëren de aantallen.