Vertrek Trump-kritische ambassadeur overschaduwt strijd om Brits premierschap

De strijd tussen de twee overgebleven kandidaten voor het leiderschap van de Conservatieve Partij ging vooral over Brexit, maar wordt nu overschaduwd door een rel rond kritische memo’s over de Amerikaanse president Donald Trump. De Britse ambassadeur Nigel Kim Darroch stapt op, nadat hij wel de steun kreeg van Jeremy Hunt, maar niet van favoriet Boris Johnson.

‘Ik geloof dat het onder de huidige omstandigheden het beste is de regering in staat te stellen een nieuwe ambassadeur aan te stellen,’ aldus Kim Darroch, die eind dit jaar sowieso al zou vertrekken uit de Amerikaanse hoofdstad Washington. Zijn positie is door het lekken van kritische memo’s over de Amerikaanse president Donald Trump, die forse kritiek op hem uitte, onhoudbaar geworden.

Ambassadeur: regering-Trump ‘incompetent en onzeker’

Zondag onthulde The Daily Mail dat de Britse ambassadeur in de Verenigde Staten, Nigel Kim Darroch, had gezegd dat de regering-Trump ‘incompetent en onzeker’ is. Daarnaast noemde hij personele conflicten in het Witte Huis ‘messengevechten’. Hij zei dat in 2017 tegen de minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt, die momenteel meedingt naar het Britse premierschap.

Dinsdag reageerde de Amerikaanse president op de hem kenmerkende wijze via Twitter op de onthullingen. ‘De maffe ambassadeur die het VK heeft opgedrongen aan de Verenigde Staten is niet iemand met wie we blij zijn, een erg domme man,’ aldus Trump, die Kim Darroch aanspoorde om in de spiegel te kijken. ‘Hij zou moeten praten met zijn land, en premier May, over hun gefaalde Brexit-onderhandelingen, in plaats van boos te zijn over mijn kritiek over hoe slecht die werden afgehandeld.’

Vervolgens stipte Trump aan dat hij Theresa May heeft verteld hoe ze haar Brexit-deal had moeten afhandelen, ‘maar ze ging haar eigen stomme gang en was niet in staat om het voor elkaar te krijgen. Een ramp!’ Met de Britse ambassadeur Kim Darroch, een ‘pompeuze dwaas’, viel volgens de president niet meer te werken.

Veel Britse politici boos

De Britse politiek reageert teleurgesteld en verontwaardigd op het vertrek van de ambassadeur. ‘Diep bedroefd om te horen over het ontslag van Sir Kim Darroch,’ schrijft Hunt in een reactie op Twitter. ‘Opkomen voor het Verenigd Koninkrijk betekent opkomen voor de beste diplomaten ter wereld. Het had nooit zover moeten komen.’ Dinsdagavond had Hunt nog verzekerd dat hij, mocht hij premier worden, niet zou tornen aan de positie van Kim Darroch: ‘Ambassadeurs worden benoemd door de Britse regering en als ik premier word dan blijft de ambassadeur.’

Die reactie staat in schril contrast met de ontwijkende antwoorden van Boris Johnson, die dinsdagavond tijdens het televisiedebat met Hunt niet wilde beloven dat Kim Darroch kon aanblijven, nadat hem dat diverse keren was gevraagd. Nu hij vertrekt, wordt Johnson – die bekendstaat als een goede vriend van Trump – door partijgenoten verweten dat zijn gebrek aan steun de ambassadeur heeft genoodzaakt om op te stappen. Hij zou volgens sommige critici – die veelal de kandidatuur van Hunt steunen – zelfs hebben samengespannen met Trump om de ambassadeur eruit te werken.

Staatssecretaris van Europese Zaken: Johnson ‘volkomen watje’

‘Johnson, voormalig minister van Buitenlandse Zaken die hoopt de toekomstige premier te worden, heeft feitelijk onze topdiplomaat onder de bus gegooid,’ zegt de Conservatieve staatssecretaris voor Europese Zaken Sir Alan Duncan. Dinsdagavond, tijdens het televisiedebat Britain’s Next Prime Minister tussen Johnson en Hunt, noemde Duncan hem ook al een ‘volkomen watje’ omdat hij weigerde de ambassadeur te steunen.

Johnson zei woensdagmiddag dat hij het ontslag van Kim Darroch betreurt. De premierskandidaat noemt de ambassadeur een ‘sublieme diplomaat’, en hekelt de persoon die de interne memo’s heeft gelekt. ‘Wie er ook heeft gelekt (…), diegene heeft ambtenaren, de mensen die onpartijdig advies geven aan ministers, een heel slechte dienst bewezen.’

Televisiedebat tussen Johnson en Hunt ging vooral over Brexit

Mogelijk beïnvloedt de ambassadeursrel de favorietenrol van Johnson voor het premierschap. Het debat dat hij dinsdagavond voerde met Hunt, leverde volgens de meeste kijkers en critici geen duidelijke winnaar op. Weinig verrassend ging de tweestrijd tussen Johnson en Hunt vooral over Brexit, al jaren het meest heikele thema in de Britse politiek. Beiden waren het erover eens dat die hoe dan ook op 31 oktober moet worden gerealiseerd, en sluiten een vertrek zonder afspraken met de Europese Unie niet uit. Johnson is daarin al enige tijd vastberaden, en wil het voor lief nemen dat de kwestie rond de Ierse grens dan mogelijk nog niet is opgelost. Hunt was altijd tegen een no deal, maar is sinds vorige week gedraaid.

Lees verder onder de video

Waarover de twee wel duidelijk van mening verschillen, is de rol van het parlement bij zo’n vertrek. Zijn de premierskandidaten bereid om, als het Lagerhuis niet instemt met een no deal, het parlement te schorsen om een no deal-Brexit door te drukken? ‘Ik denk dat wanneer dat in het verleden gebeurde (…) we een burgeroorlog kregen. Het zou nogal curieus zijn om dat te doen,’ antwoordde Hunt op de vraag van debatleider Julie Etchingham. Voor Johnson is het wel degelijk een optie om het parlement tijdelijk naar huis te sturen: ‘Ik wil niets van tafel vegen, net zoals ik no deal niet van tafel wil vegen.’

Lagerhuis stemt vóór wetgeving tegen schorsen parlement

Als het aan het Lagerhuis zelf ligt, komt het zover niet. Het Britse parlement stemde dinsdag namelijk met een minimaal verschil van één stem in met wetgeving die het moeilijker maakt om het parlement naar huis te sturen om iets door het parlement te loodsen.

Dit jaar hield het Lagerhuis tot drie keer toe de Brexit-deal van de vorige maand opgestapte premier Theresa May tegen. Ook was er voor geen van de alternatieven – een no deal, nieuwe verkiezingen, een nieuw referendum of in de Europese Unie blijven – een meerderheid. Uiteindelijk werd daarom besloten om Brexit tot 31 oktober uit te stellen.

Labour-voorman Corbyn wil tweede referendum

Waar de Conservatieve kandidaten het erover eens zijn dat het Verenigd Koninkrijk na die dag ook echt uit de Unie moet vertrekken, stuurt de sociaal-democratische oppositiepartij Labour juist aan op een nieuw referendum. Partijleider Jeremy Corbyn kondigde dinsdag aan dat hij de nieuwe premier gaat vragen een nieuw Brexit-referendum uit te schrijven. Labour zou dan campagne gaan voeren voor remain, als alternatief voor een no deal of een plan van de Conservatieven ‘dat de economie en werkgelegenheid niet beschermt’.

‘Degene die de nieuwe minister-president wordt, zou het vertrouwen moeten hebben om zijn deal, of geen deal, weer voor te leggen aan het volk in een volksraadpleging,’ schrijft Corbyn volgens diverse Britse media aan partijleden.

Labour is weliswaar nog altijd de grootste oppositiepartij in het Lagerhuis, maar verloor flink bij de Europese verkiezingen van mei: de grote winnaar werd de Brexit Party van Nigel Farage, terwijl ook de pro-EU-partij Liberal Democrats meer stemmen kreeg. De Conservatieven scoorden toen nóg slechter, wat volgens Corbyn het bewijs was dat een nieuw referendum of nieuwe verkiezingen nodig zijn. De omstreden Corbyn stond onder druk om duidelijkheid te geven over het Brexit-standpunt van zijn partij. Aanvankelijk was hij nog hartstochtelijk voorstander van een Brits vertrek uit de Europese Unie.