Fel debat over rol Trump en ideologie schutters na schietpartijen

De twee schietpartijen in El Paso, Texas (22 doden) en in Dayton, Ohio (negen doden) van zondag blijven de gemoederen in de Verenigde Staten bezighouden. President Donald Trump, die zich de dag erna uitsprak tegen racisme en blank nationalisme, verwees naar de ‘geweldscultuur’ op internetfora, in sociale media en videogames. Intussen is meer duidelijk geworden over de motieven van de twee daders.

‘Er is geen plaats voor haat in ons land,’ zei Trump maandag in een verklaring over de schietpartijen, waarin hij Dayton verwarde met Toledo, een andere stad in Ohio. Hij veroordeelde de ‘tragische’ en ‘lafhartige’ aanvallen. Racisme en white supremacy (blanke superioriteit) zijn volgens de president ‘donkere ideologieën’, die moeten worden verslagen. ‘Met één stem moet onze natie racisme, vooroordelen en wit superioriteitsdenken veroordelen.’

Trump hekelt ‘geweldscultuur door internet en videogames’

Trump noemde de schutters ‘gestoorde monsters’ en ‘barbaarse slachters’. Hij liet weten dat zij wat hem betreft de doodstraf krijgen. ‘Dat moet snel worden uitgevoerd. Zulke mensen moeten niet nog jaren in de gevangenis blijven zitten.’ De vele dodelijke schietpartijen in Amerika, waarbij dit jaar al bijna driehonderd slachtoffers vielen, zijn volgens de president deels te wijten aan de ‘geweldscultuur’. ‘In videogames en op sociale media is geweld te veel aanwezig. Dat moet veranderen.’

Bekijk hieronder de toespraak van Trump

Trump kondigde meer toezicht op internetfora en sociale media aan waar bezoekers extremistische ideeën opdoen en fantaseren over aanslagen die ze willen plegen. ‘We gaan samenwerken met socialemediabedrijven om mogelijke schutters op te sporen voordat het tot een aanslag komt.’ Hij refereerde aan een schietpartij in 2018 in Florida. ‘Dat was ook mogelijk bij de schietpartij in Parkland, maar niemand deed iets, waarom niet?’

Na Christchurch nam roep toe om actie tegen onlinehaat

De roep om meer controle op internet is er al langer. Nadat in maart een zelfbenoemde ‘eco-fascist’ 49 moskeebezoekers in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch had doodgeschoten, riepen politici in diverse landen, waaronder Amerika, op tot maatregelen tegen racistische en gewelddadige inhoud op internet. Maar dergelijk beleid ligt gevoelig bij gebruikers. Critici vrezen oneigenlijke censuur van controversiële meningen.

Een forum dat na de recente schietpartijen in de Verenigde Staten opnieuw in opspraak is gekomen, is 8chan. Dat wordt veelvuldig bezocht door anonieme gebruikers met racistische en gewelddadige denkbeelden, die er discussiëren over geweld tegen etnische minderheden en andersdenkenden en speculeren op de uitvoering daarvan. Nadat bekend was geworden dat de 21-jarige schutter in El Paso, Patrick Crusius, op 8chan een manifest (zie bovenstaande tweet) had achtergelaten, zegde cyberbeveiliger CloudFlare het contract met de website op: ‘Ze hebben bewezen wetteloos te zijn en die wetteloosheid heeft meerdere tragische doden veroorzaakt,’ zei topman Matthew Prince. Hij noemde het internetforum een ‘beerput van haat’.

Internetbeheerders: politiek moet met wetgeving komen voor internet

Eigenlijk vindt CloudFlare, dat eerder ook al het contract verbrak met de neonazistische website The Daily Stormer, dat de overheid met wetten moet komen tegen geweld en racisme op internet. ‘CloudFlare is geen regering,’ aldus het bedrijf in een verklaring. ‘We zijn succesvol als bedrijf, maar dat geeft ons niet de politieke legitimiteit om te bepalen welke inhoud goed en slecht is.’ Fredrick Brennan, die 8chan oprichtte maar niet meer bij de site is betrokken, riep zondag op het forum op te heffen omdat het ‘de wereld geen goed doet’. Dat beheerders zich terugtrekken, is geen garantie dat sites uit de lucht gaan, omdat er vaak concurrenten zijn die het beheer willen overnemen.

Techreuzen als Facebook en YouTube willen ook graag dat overheden ingrijpen, maar daar is nog weinig van gekomen. De afgelopen jaren zijn beide platforms sneller ‘haatzaaiende’ gebruikers en berichten gaan verwijderen, vaak als reactie op aanslagen. Een gebruiker die dinsdag is verbannen, is de 14-jarige blogger Soph (bijna 1 miljoen abonnees), die te boek staat als extreem-rechts en zich in haar video’s negatief uitlaat over onder meer moslims, etnische minderheden, homoseksuelen en transgenders. Eerder werden al invloedrijke bloggers als Alex Jones, Milo Yiannopoulos en Paul Joseph Watson verbannen omdat zij volgens Facebook en Instagram ‘gevaarlijke individuen en organisaties’ zijn, ondanks dat ze niet tot geweld opriepen.

Manifest schutter El Paso geeft diffuus beeld van motieven

Ook is een discussie opgelaaid over de ideologische motieven van beide schutters en over de rol van de president. Veel Democraten, onder wie presidentskandidaten als Kamala Harris en Beto O’Rourke, houden Trump (deels) verantwoordelijk voor het geweld. ‘Deze witte mensen worden gemotiveerd door de angst die deze president verspreidt,’ zei O’Rourke, zelf geboren in El Paso. Dit omdat Trump meermaals sprak van een ‘invasie’ door immigranten uit Latijns-Amerika aan de Amerikaanse zuidgrens en zei dat onder Mexicaanse immigranten die illegaal het land binnenkomen, ook ‘verkrachters’ en ‘misdadigers’ zijn. ‘En sommigen zijn, neem ik aan, goede mensen,’ voegde hij er vervolgens aan toe.

Critici die de uitspraken van Trump koppelen aan de schietpartij in El Paso wijzen op het manifest dat de schutter achterliet. Daarin schrijft Patrick Crusius dat Amerika van binnenuit wordt vernietigd door de immigratie van Hispanics. Hij geeft de Democraten daar de schuld van. Die zouden Latijns-Amerikaanse immigranten willen importeren om hun electoraat te vergroten. De 21-jarige aanslagpleger oppert het land daarom op te delen langs raciale lijnen. Zo kan ‘vermenging van rassen’ worden tegengegaan.

Schutter: Trump heeft mijn opvattingen niet beïnvloed

Ook keert hij zich tegen grote bedrijven (big corporations) die de immigratie van laaggeschoolde Hispanics actief zouden bevorderen omdat dat goedkope arbeidskrachten en een grotere afzetmarkt oplevert. Daaraan is volgens hem ook de Republikeinse Partij schuldig. Een andere grote zorg voor hem is klimaatverandering: de grote bedrijven zijn volgens hem schuldig aan vernietiging van de aarde door het uitputten van grondstoffen.

Al met al levert het manifest een diffuus beeld op, dat veel raakvlakken heeft met dat van ‘eco-fascist’ Brenton Tarrant die aanslagen pleegde in Christchurch, Nieuw-Zeeland. In de eerste zin schrijft Crusius dan ook dat hij Tarrant en diens manifest in grote lijnen steunt. Opvallend is dat de 21-jarige schutter zijn verklaring besluit met de opmerking dat Trump hem niet heeft beïnvloed, en dat zijn opvattingen al jaren hetzelfde zijn. Al denkt hij wel dat de media, ‘berucht vanwege nepnieuws’, ‘Trump of bepaalde presidentskandidaten’ de schuld zullen geven van de aanslag.

Schutter Betts noemde zich socialist en was tegen wapenbezit

De 24-jarige Connor Betts, die een halve dag later negen mensen doodschoot in Dayton, liet voor zover bekend geen manifest achter, maar volgens oud-klasgenoten was hij van jongs af aan gewelddadig en seksueel gefrustreerd. Inmiddels zijn via sociale media ook aanwijzingen over zijn politieke voorkeuren naar buiten gekomen. Betts omschreef zichzelf op Twitter als socialist, en was fan van de Democratische presidentskandidaat Elizabeth Warren.

Hij was tegen wat hij noemde de ‘concentratiekampen‘ van de regering-Trump voor illegale immigranten, die hij ‘fascistisch’ noemde. Afgaande op Betts’ likes op Twitter volgde hij het nieuws van de schietpartij in El Paso, enkele uren voordat hij zelf met een AR-15-geweer negen mensen – onder wie zijn jongere zus – doodde. In de jaren daarvoor sprak hij zich juist voortdurend uit tegen wapenbezit en wapengeweld in de Verenigde Staten.

Naast de rol van het internet en de motieven van de daders blijft ook de discussie over wapenwetgeving woeden. Op Twitter spoorde de president bevolking en politici aan ‘als één volk’ te handelen om ‘de heilige herinnering aan de mensen die we kwijt zijn geraakt’ te eren. ‘We moeten echte, onpartijdige oplossingen zoeken die Amerika daadwerkelijk veiliger en beter maken voor iedereen,’ aldus de president, die woensdag El Paso zal bezoeken. Volgens het Democratische Congreslid en presidentskandidaat Beto O’Rourke kan Trump beter wegblijven: ‘We hebben niet nog meer verdeeldheid nodig.’