De druk op de Braziliaanse regering om iets te doen aan de bosbranden in het Amazonegebied is uitgelopen op een hoogoplopende internationale ruzie. Vier politieke ontwikkelingen over de branden.

Bolsonaro woedend op Macron

‘Ons huis staat in brand. Letterlijk,’ twitterde de Franse president Emmanuel Macron donderdag 22 augustus. De longen – die 20 procent van de zuurstof op de planeet produceren – staan in brand. Het is een internationale crisis.’ Hij riep leden van de G7-top  in Biarritz op om de kwestie zaterdag met spoed te bespreken.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel sloot zich daar vrijdag bij aan en spreekt van een ‘acute noodsituatie’. Volgens haar woordvoerder is het ‘geen overdrijving’ om het Amazonegebied de ‘long van de wereld’ te noemen en is het gebied belangrijk voor het klimaat en de biodiversiteit wereldwijd. ‘De kanselier steunt de Franse president volledig’ op dat punt, luidde het.

De tweet van Macron stootte de Braziliaanse president Jair Bolsonaro tegen de borst. ‘Zaken over de Amazone bespreken zonder de landen uit de regio, roept een koloniale mentaliteit op die in de 21ste eeuw misplaatst is,’ twitterde Bolsonaro.

‘Ik betreur het dat president Macron probeert een interne kwestie van Brazilië en andere Amazone-landen te gebruiken voor persoonlijk politiek gewin. De sensationalistische toon waarop hij over de Amazone spreekt (zelfs valse foto’s gebruikend), draagt niets bij aan de oplossing van het probleem. De Braziliaanse regering blijft openstaan voor dialoog, op basis van objectieve feiten en wederzijds respect,’ schreef Bolsonaro op Twitter. De foto die Macron in zijn tweet gebruikte, blijkt afkomstig te zijn van een in 2003 overleden fotograaf.

EU wil handelsakkoord gebruiken als drukmiddel

EU-handelscommissaris Cecilia Malmström zei vrijdag dat het vrijhandelsakkoord tussen de Europese Unie en Zuid-Amerikaanse landen het beste instrument is om Brazilië ertoe te bewegen zich in te spannen. Op aanraden van Ierland zei Malmström het zogenoemde Mercosur-akkoord te blokkeren als Brazilië het Amazonegebied niet beschermt.

De Europese Commissie is ‘diep bezorgd’ over de branden en verwelkomt de aankondiging van de Franse president Macron de kwestie komend weekeinde te bespreken tijdens de G7-top, zei een woordvoerder. ‘De Mercosur-deal betekent niet dat we het eens zijn met al het beleid van deze landen, maar het is een manier om Brazilië te verankeren in het Klimaatakkoord van Parijs,’ citeerde de zegsvrouw Malmström. ‘Het is het beste dat we kunnen doen om juridisch bindende verplichtingen te creëren met landen waarvan we willen dat ze onze milieustandaarden respecteren.’

Wie zit er achter de branden?

Bolsonaro beschuldigt niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) ervan bosbranden in het Amazonegebied te hebben aangestoken. Dat zouden ze volgens de president hebben gedaan nadat de Braziliaanse regering de financiële steun aan de ngo’s had ingetrokken. De president noemde de organisaties niet bij naam en leverde ook geen bewijs voor zijn beschuldiging.

Hij ondertekende vrijdag een besluit waarin alle ministers worden opgeroepen de nodige maatregelen te nemen in de strijd tegen de bosbranden, om het woud, ‘nationaal erfgoed’, te beschermen. Het presidentiële besluit verscheen in een speciale editie van het staatsblad van Brazilië. De Braziliaanse regering verbindt zich eraan de bosbranden in de Amazonestaten te bestrijden, zo staat in een verklaring op de website van het presidentschap.

Internationale media spreken over een record aan brandhaarden in Brazilië. Uit onderzoek van Het Financieele Dagblad blijkt dat het inderdaad om grote branden gaat, maar dat de situatie niet zo erg is als in de jaren 2007 en 2010.

Nederland bezorgd over branden

Nederland is ook bezorgd over de natuurbranden in het Amazonegebied. ‘Het is echt verschrikkelijk wat daar gebeurt,’ zegt minister-president Mark Rutte. ‘Het is niet ongebruikelijk dat er branden zijn, maar op deze schaal en zo vroeg in het seizoen, dat is buitengewoon schokkend.’

Het is volgens Rutte ‘simpelweg in het belang van de wereld’ dat Brazilië zo snel mogelijk werk maakt van de bestrijding van het vuur. Om de regering van Bolsonaro daartoe aan te sporen, trekt Nederland samen op met andere Europese landen, zei de premier.

Duurzaamheid speelt al vanaf het begin een belangrijke rol in de Mercosur-gesprekken, zei D66-minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Handel. ‘Maar wat momenteel in het Amazonegebied gebeurt, maakt het wel heel acuut en urgent,’ vindt de bewindsvrouw.

Een oproep van Finland aan de Europese Unie om na te denken over een ban op de import van vlees uit Brazilië in verband met de verwoesting van de Amazone, ziet Kaag niet direct zitten. ‘Dat is wel een ultiem middel en ik weet eerlijk gezegd niet of je daarmee resultaat bereikt.’