De Democratische partij is om: het Congres moet president Donald Trump afzetten. Het gevaar voor Trump is duidelijk. Maar zijn er ook risico’s voor de Democraten zelf?
En opeens is daar een afzettingsprocedure – impeachment. Een paar dagen vol nieuwsberichten over het opzienbarende telefoongesprek tussen president Trump en zijn Oekraïense ambtgenoot Volodymyr Zelensky hebben meer teweeggebracht dan anderhalf jaar onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller. Het gesprek, waarvan het Witte Huis uiteindelijk een transcriptie naar buiten bracht, schetst het zorgwekkende beeld van een president van Amerika die een bondgenoot onder druk zet om onderzoek te doen naar de zoon van Joe Biden, Trumps politieke concurrent in de verkiezingen volgend jaar. Wellicht gebeurde dat zelfs in ruil voor financiële steun.
Vrijwel direct kwam Nancy Pelosi, de Democratische leider in het Huis van Afgevaardigden, onder grote druk te staan om een afzettingsprocedure te beginnen. De meest linkse elementen in de partij roepen daar al sinds 2016 om, maar door de Oekraïne-kwestie zijn ook veel gematigde Democraten om, onder wie politici uit staten en kiesdistricten waar Trump zeer populair is. Pelosi was lange tijd tegen impeachment, maar kon haar eigen partij niet meer bedwingen.
Impeachment van Trump gaat niet over feiten, maar over politiek opportunisme, schrijft Robbert de Witt
Meerderheid tegen afzetting
Er zijn tal van redenen waarom zij de drang naar afzetting zo lang tegenhield. Ten eerste is het twijfelachtig of Amerikanen daarop zitten te wachten. In een recente peiling van Quinnipiac steunt 37 procent van de ondervraagde kiezers afzetting van de president, 57 procent vindt dat een slecht idee.
Democraten zeggen dat het publiek het nut van een afzettingsprocedure zal inzien als er meer feiten boven tafel komen over de kwestie – bijvoorbeeld over hoe het Witte Huis de zaak probeerde te verhullen. Alleen is een controverse rond Oekraïne voor veel kiezers een ver-van-hun-bedshow. Bovendien bemoeide de regering van Trumps voorganger Barack Obama – hoewel niet op dezelfde wijze als Trump – zich ook met de Oekraïense pogingen om Hunter Biden te onderzoeken. Republikeinse politici zeggen nu dat Bidens acties goed moeten worden onderzocht.
Pelosi weet dat een lang en keihard gevecht ongewenste precedenten kan scheppen in de Amerikaanse politiek. Dat is zelfs al gebeurd: dat Trump zomaar een telefoongesprek met een buitenlandse leider naar buiten brengt, is ongehoord. John Yoo, hoogleraar rechten aan de University of California, laakt in The New York Times dat het Congres zich zo mengt in buitenlands beleid: de Grondwet geeft de uitvoerende macht verregaande bevoegdheden. ‘Als het Congres gesprekken met buitenlandse leiders gaat controleren, dan zullen presidenten minder uitgesproken worden of helemaal niet meer bellen.’ Het presidentiële ambt kan blijvende schade oplopen,’ waarschuwt Yoo.
Clintons partij won zetels ondanks impeachment
De kans is groot dat de president uiteindelijk victorie kan kraaien. De Democraten hebben een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden, maar Republikeinen in de Senaat. Om de president af te zetten is een tweederde meerderheid nodig en die is er bij lange na niet. Vrijspraak zou Trump een boost geven bij zijn herverkiezing – een horrorscenario voor de Democraten.
Wow. Impeachment over this?
What a nothing (non-quid pro quo) burger.
Democrats have lost their minds when it comes to President @realDonaldTrump.
— Lindsey Graham (@LindseyGrahamSC) September 25, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Pelosi zat ook al in het Congres toen de Republikeinen haar partijgenoot Bill Clinton probeerden af te zetten naar aanleiding van zijn affaire met stagiaire Monica Lewinsky. Ze adviseerde de oppositiepartij destijds zo’n stap niet te zetten: ‘De Republikeinen worden gedreven door haat jegens president Clinton. Totdat zij zichzelf daarvan bevrijden, zal het land pijn lijden.’
Lees ook dit stuk van Emile Kossen terugEen president afzetten: zo doe je dat
De poging tot impeachment bleek politiek gezien inderdaad niet verstandig. Uiteindelijk was het Newt Gingrich, de Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, die zich genoodzaakt voelde op te stappen, terwijl Clinton mocht blijven. Zijn partij won bij de tussentijdse verkiezingen in 1998 zelfs vijf zetels.
Trump loopt door zijn onverantwoorde gedrag het risico zijn functie kwijt te raken – nog voor de verkiezingen van 2020. Maar de actie van de Democraten is bepaald niet zonder risico.