Johnson grijpt laatste kans voor Brits vertrek zonder uitstel

Weet de Britse premier Boris Johnson het zelf nog wel, hoe het nu verder moet met de Brexit? Maandag werd een stemming over Johnsons deal niet toegestaan door John Bercow, voorzitter van het Britse Lagerhuis. Nu lijkt woensdag de nieuwe dag te worden van de dood of de gladiolen voor Johnson.

Waar staat het Brexitproces?

Het leek zo’n rooskleurig perspectief voor Boris Johnson. Na lang onderhandelen bereikte hij vorige week een nieuwe overeenkomst over het Britste vertrek uit de Europese Unie. Zaterdag moest die deal in het Britse parlement worden goedgekeurd en daarmee zou het vertrek op 31 oktober geregeld zijn.

Maar in dat perspectief had Johnson niet gerekend op de voormalig conservatieve partijgenoot van Johnson, Oliver Letwin. Letwin stelde een wijziging voor op het Brexitvoorstel van Johnson. In de wijziging staat in dat het Lagerhuis pas definitieve goedkeuring zal geven aan de Brexit-deal als alle bijbehorende wetgeving is aangenomen door het parlement. De wijziging werd nipt aangenomen met een meerderheid van 322 tegen 306.

Letwins amendement kan worden gezien als een soort verzekeringspolis tegen een No-Deal Brexit. Voorstanders van het Letwin-amendement wilden voorkomen dat Brexit-hardliners een truc uithalen om toch zonder deal uit de EU te stappen. Die hardliners zouden zaterdag voor de deal kunnen stemmen, zodat geen Brexit-uitstel gevraagd hoeft te worden. Dan hadden ze op een later punt alsnog tegen de implementatie van de Brexit-overeenkomst kunnen stemmen in het parlement, waardoor er alsnog een harde Brexit zou komen.

Door het amendement werd Johnson gedwongen zaterdag met grote tegenzin aan de EU duidelijk te maken dat hij mogelijk uitstel nodig heeft voor de Brexit. Dat deed hij op slinkse wijze: hij stuurde een brief met het verzoek om uitstel zonder zijn handtekening, zo was maar de vraag of die geldig is. De EU liet vrijdag weten dat het verzoek officieel telt.

Hij stuurde nog een brief waarin hij duidelijk maakte dat hij geen uitstel wil. Deze brief ondertekende hij wel. Het lijkt vrij zeker dat de andere EU-lidstaten het Verenigd Koninkrijk zullen toestaan dat er uitstel van de Brexit komt.

Wat was de invloed van Bercow?

Na de tegenslag zaterdag kwam Johnson met een nieuw strijdplan. Maandag wilde hij het parlement alsnog laten stemmen over zijn overeenkomst met de EU. Maar die stemming kreeg hij niet, de voorzitter van het Lagerhuis John Bercow zette er eigenhandig een streep doorheen.

Volgens Bercow is er in wezen niets aan het voorstel veranderd. Het gaat tegen de regels van het Britse parlement in om keer op keer over voorstellen zonder wijziging te stemmen.

Welke stemmingen komen er nu aan?

Dinsdagavond volgt een belangrijke stemming. Omdat er nu niet over het voorstel van Johnson kan worden gestemd, stemt het Britse Lagerhuis over de implementatie ervan.

Als een meerderheid voor stemt is de weg vrij voor alle andere wetten die het Britse vertrek uit de EU gaan regelen. Daar moet dan in een noodtempo over worden gestemd.

In totaal moet het Britse parlement dinsdag en woensdag over ruim honderd pagina’s aan wetgeving stemmen. Dat is krap, maar volgens Johnson is er geen andere keuze. Als de Britten niet voor donderdag akkoord gaan is er geen kans meer op een vertrek op 31 oktober. Er is dan te weinig tijd om alle wetten in te voeren. Donderdag volgt dus een definitieve en laatste stemming over het Brexitakkoord.

Volgens Johnson zit niemand te wachten op verder uitstel van de Brexit. Dinsdagochtend deed hij een oproep aan het Lagerhuis om de komende dagen voor zijn akkoord te stemmen: ‘Ik hoop dat het parlement vandaag stemt voor het terugnemen van de controle voor zichzelf en de Britse bevolking zodat het land zich weer kan focussen op kosten van leven, de nationale gezondheidsdienst, en het behoudt van ons milieu.’

Hoe groot is de kans op uitstel?

Voor Johnson hangt veel af van de stemmingen de komende dagen in het Britse Lagerhuis. Volgens Britse media is er een kleine meerderheid voor de deal die hij heeft gesloten met de EU. Die meerderheid bestaat uit Conservatieven, een kleine groep Labourleden en een paar onafhankelijken die eerder uit de Conservatieve fractie zijn gezet. Bij de stemmingen moet blijken of er daadwerkelijk een meerderheid is.

Als het Britse Lagerhuis niet instemt met het tijdschema van drie dagen om de Brexitwetgeving goed te keuren, zal de regering de hele wetgeving intrekken. Verkiezingen moeten dan een oplossing bieden voor de politieke impasse waar het Verenigd Koninkrijk zich in bevindt. Dat zei de Britse premier Boris Johnson dinsdag voorafgaand aan twee cruciale stemmingen.

Johnson opende het debat voordat parlementariërs over zijn deal gaan stemmen en waarschuwde het Lagerhuis: ‘Ik zal hier in geen geval nog maanden mee doorgaan. Als het parlement weigert de Brexit goed te keuren en in plaats daarvan zijn weg gaat en besluit om alles uit te stellen tot januari of mogelijk langer…..moet ik met grote spijt zeggen dat de wet moet worden ingetrokken en we verder gaan naar een algemene verkiezing.’

Om verkiezingen mogelijk te maken moet een tweederdemeerderheid van de parlementariërs daarmee instemmen. De vorige twee keer dat daarover werd gestemd, werd dat bij lange na niet gehaald. Oppositiepartijen willen pas verkiezingen als de EU uitstel heeft verleend voor de Brexit.

Als er uitstel komt wordt de nieuwe Brexitdatum waarschijnlijk ergens in februari 2020. Dan hebben de Britten genoeg tijd om nieuwe verkiezingen of zelfs een tweede referendum te organiseren.

Volgens de Britse krant The Sunday Times komt er zelfs een flexibele vorm van uitstel, waarbij de Britten in november, december of januari kunnen vertrekken. Michel Barner, die namens de EU onderhandelde over de Brexit liet dinsdag al weten niet opnieuw met de Britten te willen onderhandelen over het akkoord dat Johnson vorige week sloot.