Turkije gaat militairen sturen naar Libië. Dat heeft de Turkse president Recep Tayyip Erdogan donderdag bekend gemaakt. Dreigt een nieuw conflict in het land?

Welke partijen strijden in Libië?

Het afgelopen decennium is onrustig geweest voor Libië. De Arabische Lente bracht niet de democratie waar velen op hoopten. Het Libische Nationale Leger (LNA) van de opstandige generaal  vecht sinds 2014 tegen de zittende regering (GNA). Haftar heeft vrijwel heel Oost-Libië in handen.

In april begon Haftar met een offensief om de hoofdstad Tripoli in te nemen om de zittende regering omver te werpen. Hierbij vielen al zeker 1.000 doden. Op 12 december maakte de generaal bekend dat het LNA klaarstaat voor de beslissende slag om de hoofdstad. Dit doet hij met de steun van enkele andere staten, waaronder Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten en Rusland.

Er zijn ook speciale strijdkrachten van de Verenigde Staten in Libië, maar die houden zich afzijdig van dit conflict en richten zich vooral op de bestrijding van Islamitische Staat (IS).

Wat is de rol van Rusland?

De Financial Times stelt vrijdag dat het conflict het begin is van een oorlog bij volmacht (proxy war). Dat is een oorlog waarbij ogenschijnlijk twee partijen tegenover elkaar staan, maar achter de schermen veel grotere belangen worden uitgevochten.

Het conflict dat nu dreigt tussen Rusland en Turkije in Libië volgt na enkele onstabiele jaren in de betrekkingen tussen de twee. Toen Turkse F-16 piloten in 2015 een Russische straaljager boven de Turks-Syrische grens uit de lucht schoten belandden de verhoudingen op een dieptepunt. Sindsdien verbeterde de band dusdanig dat beide landen elkaar steunden in het verjagen van de door de Verenigde Staten gesteunde Koerdische milities aan de Turkse grens. De verhoudingen zijn echter weer veranderd nu Turkije het GNA steunt en Rusland het LNA.

De Russen zouden aan invloed willen winnen in Libië omdat zij hun handen willen leggen op de grote olievoorraden in het land. Onofficiële Russische strijdkrachten (huurlingen red.) zouden volgens The Guardian gezien zijn terwijl ze de grond aan het testen waren op olievoorraden om zo Haftar te helpen controle te winnen over het gebied.

De aardgasvelden rond Cyprus spelen ook een belangrijke rol. Waar het Griekse zuidelijke deel van het eiland erkend wordt door de internationale gemeenschap, staat het Turkse noordelijke deel van Cyprus zo goed als alleen. Libië erkent de Turks-Cypriotische regering in Noord-Cyprus wel.

Sinds begin dit jaar is steeds meer bekend geworden over de hoeveelheid gas in de zeebodem rond Cyprus. Aan de hand van internationale zeeverdragen vinden Cyprus, Griekenland, Egypte en Israël dat ze recht hebben op dit gas. Turkije en Libië zouden er geen recht op hebben, omdat ze die internationale verdragen niet erkennen. Derhalve heeft Erdogan toenadering gezocht met het GNA om de gasvelden tussen beide landen te verdelen, waardoor Libië op zee ineens een buurland werd van Turkije.

Wat heeft Turkije nu besloten?

Volgens Erdogan heeft de Libische regering van premier Fayez al-Sarraj Turkije om militaire steun gevraagd in de strijd tegen Haftar.

Het doel van Turkije is de marine te sturen ‘om Tripoli te bewaken’. Volgens buitenlandcommentator Bernard Hammelburg bij BNR Nieuwsradio heeft het een heel ander doel en dat is het verzekeren van de maritieme rechten in dat gebied. ‘Het heeft niets te maken met compassie voor het Libische lot, maar met gas en dus geld.’

Naast een maritieme macht stuurt Turkije ook grondtroepen naar Syrië voor het trainen en coördineren van de Libische troepen.

Tegelijkertijd worden volgens persbureau Bloomberg etnische Turken gerekruteerd die aan de zijde van het Turkse leger hebben gevochten in het noorden van Syrië. Libië stond aanvankelijk afwijzend tegenover dit idee, maar het uiteindelijk geaccepteerd hebben omdat Haftar’s troepen Tripoli naderen, zegt een Libische woordvoerder.

Het is nog maar de vraag hoe de NAVO zal reageren op het verschepen van deze rebellen over de Middellandse Zee. The Independent meldt dat de huurlingen 2.000 dollar geboden wordt, de Turkse nationaliteit en ‘andere voordelen’.

Het Turkse leger kan begin januari worden gestuurd, zodra het Turkse parlement goedkeuring heeft gegeven voor de plannen.

Waar staat de EU?

Europese regeringsleiders houden zich vooralsnog oorverdovend stil.

Lid van het Europees Parlement Guy Verhofstad (Renew Europe) twitterde vrijdag dat hij de Turkse en Russische bemoeienis ziet als een reden om een Europees leger in het leven te roepen. Europese landen lopen volgens hem te slapen.