Annegret Kramp-Karrenbauer wordt niet de volgende Duitse bondskanselier. De CDU-voorzitter maakte maandagochtend 10 februari bekend deze zomer het partijvoorzitterschap op te geven. Kramp-Karrenbauer werd veelal gezien als de gedoodverfde opvolger van bondskanselier Angela Merkel, die haar zelf uitkoos.
Waarover struikelde AKK?
De politieke crisis in Thüringen is het breekpunt voor Kramp-Karrenbauer. In die Duitse deelstaat werkten de christen-democraten samen met Alternative für Deutschland (AfD) om de liberaal Thomas Kemmerich tot minister-president van Thüringen te verkiezen. Als landelijk partijvoorzitter had Kramp-Karrenbauer zich uitgesproken tegen samenwerking met de uiterst rechtse partij AfD.
Lees ook: In de discussie over Thüringen bleek dat AKK, zoals Kramp-Karrenbauer in de Duitse pers vaak wordt afgekort, haar gezag kwijt was. De partijvoorzitter stelde voor om nieuwe verkiezingen in de deelstaat te organiseren, maar kreeg de lokale CDU-fractie niet zover om daar mee in te stemmen.
Wie is ‘AKK’?
De 57-jarige Kramp-Karrenbauer kon nooit echt overtuigen als voorzitter van de CDU. Nadat zij op een spannend partijcongres in 2018 tot partijvoorzitter was gekozen, moest ze drie jaar in de wachtkamer zitten tot er in 2021 in Duitsland landelijke verkiezingen worden georganiseerd.
Bij die verkiezingen zou AKK het overnemen van Angela Merkel en de lijst van de christen-democraten aanvoeren. In een interview met Elsevier Weekblad zei Kramp-Karrenbauer daarover: ‘Als ik dat niet zou durven, had ik geen partijvoorzitter moeten worden.’
In de tussentijd moest Kramp-Karrenbauer de partij een nieuw gezicht geven en de gelederen gesloten houden. Daar slaagde de politicus niet in. De CDU besloot, samen met de Beierse zusterpartij CSU, in 2018 opnieuw te gaan regeren met de sociaal-democratische SPD. Zo is de huidige Duitse regering exact dezelfde als de vorige.
AKK was sinds vorig jaar minister van Defensie in de regering. Ze zei dat zij die positie alleen behoudt als de partij en haar fractie in het Duitse parlement haar steunen. Eerder was AKK minister-president van de Duitse deelstaat Saarland.
Hoe stabiel is de Duitse regeringscoalitie nog?
Nu Merkels gedroomde opvolger opstapt, is er zowel in de CDU als in de SPD grote onrust. Vraag is of de partijen de rit uitzitten of de vlucht naar voren kiezen en vervroegd naar de stembus gaan.
De zogenoemde GroKo (Grosse Koalition) is impopulair bij de Duitsers. Eenderde van de Duitsers ziet de regering liever vallen, blijkt uit een peiling eind vorig jaar. De partij van Merkel en AKK leed daaronder bij regionale verkiezingen de afgelopen jaren.
De voormalig Duitse vicebondskanselier en SPD-prominent Sigmar Gabriel zei tegen dagblad Bild dat hij het einde van de regeringscoalitie verwacht: ‘We ervaren het einde van de twee grote Duitse volkspartijen. Na de SPD slaagt ook de CDU er niet meer in de spanningen binnen de partij te houden. De flanken drijven te ver uit elkaar.’
In recente Duitse peilingen maken Die Grünen én Alternative für Deutschland een flinke opmars. De groene partij zou de tweede partij van het land zijn, terwijl AfD de vierde partij van het land zou zijn. De christen-democraten en sociaal-democraten staan op flink verlies.
Annalena Baerbock, een van de leiders van de groene partij, waarschuwt al voor een ‘machtsvacuüm’ en spreekt van een dramatische situatie in Duitsland. Volgens Baerbock moeten alle partijen zich inzetten om een cordon sanitaire rondom AfD te behouden.
Wie maakt nu kans om Merkel op te volgen?
Merkel had AKK zelf uitgekozen als beoogd opvolger. Met haar terugtreden ligt Merkels plan in duigen. Komende zomer zal de partij een opvolger van Kramp-Karrenbauer kiezen. Veelgenoemde opvolgers zijn Friedrich Merz, een criticus van Merkel, en Jens Spahn.
Merz was in 2002 een rivaal van Merkel voor het voorzitterschap van de CDU. Spahn is de Duitse minister van Gezondheid. Beiden wilden in 2018 al partijvoorzitter worden, maar verloren toen van AKK.
Voormalig minister van Financiën van de CDU, Wolfgang Schäuble, steunde Merz toen in zijn strijd om het voorzitterschap. Schäuble waarschuwt nu dat als zijn partij zo doorgaat, de volgende door de CDU beoogde bondskanselier helemaal niet tot bondskanselier zal worden gekozen.