Palestijnse ‘dagen van woede’: geweld laait op om plan voor vrede met Israël

Het plan van de Amerikaanse president Donald Trump voor vrede tussen Israël en de Palestijnen, is aan Palestijnse kant vooralsnog met woede ontvangen. Op de Westelijke Jordaanoever en in Jeruzalem barstten de afgelopen dagen gewelddadige rellen los en werden diverse aanslagen gepleegd.

Het was weinig verrassend dat de Palestijnse bestuurders het plan dat Trump vorige week presenteerde direct verwierpen. Sterker nog, de Palestijnse Autoriteit en terreurorganisatie Hamas riepen de Palestijnse bevolking op tot ‘dagen van woede’. Afgelopen week laaide vooral woensdag en donderdag het geweld op. Er waren rellen en aanslagen. Vrijdag, traditiegetrouw een onrustige dag in de regio, bracht Israël duizenden extra soldaten en politiemensen op de been in onder meer Jeruzalem en op de Westelijke Jordaanoever.

Doden bij rellen met brandbommen op Westelijke Jordaanoever

De eerste dode viel in de grotendeels door de Palestijnse Autoriteit bestuurde stad Hebron op de Westelijke Jordaanoever, waar maandag al Israëlische soldaten met een molotovcocktail waren bestookt. Woensdag gooide een groep van zo’n vijftien Palestijnen voorwerpen naar Israëlische militairen om hun woede over het vredesplan kenbaar te maken. Een zeventienjarige Palestijn die een brandbom naar een soldaat gooide, werd vervolgens doodgeschoten.

Grootschalige rellen barstten woensdag en donderdag los in Jenin, een Palestijnse stad op de Westelijke Jordaanoever, waar het Israëlische leger (IDF) bezig was het huis te slopen van een Palestijn die verantwoordelijk wordt gehouden voor de moord op een rabbijn in 2018. De IDF-soldaten werden beschoten door sluipschutters en bestookt met brandbommen, waarna ze terugschoten. Twee agenten van de Palestijnse politie, die ook ter plaatse was, werden geraakt door IDF-munitie en overleden aan hun verwondingen. Het Israëlische leger onderzoekt de toedracht van het incident, waarover nog veel onduidelijk is.

Aanslagen op Israëlische soldaten in Jeruzalem

Donderdag was ook in Jeruzalem de sfeer explosief. In korte tijd werden in de Israëlische hoofdstad, die in het plan van Trump de ongedeelde hoofdstad blijft van de Joodse staat, twee keer groepen soldaten aangevallen. Nabij de Tempelberg in de oude stad van Jeruzalem, waar Trump de status quo wil handhaven, nam een man Israëlische soldaten onder vuur. Een van de militairen werd in zijn schouder geraakt, maar wist samen met een collega de vluchtende schutter te doden. Het Israëlische dagblad The Times of Israel meldt dat de dader een 45-jarige Arabische man uit de Noord-Israëlische stad Haifa was die zich recent van het christendom tot de islam had bekeerd.

Eerder die dag reed een 25-jarige Palestijn uit het oosten van Jeruzalem met een auto in op een groep Israëliërs, vooral soldaten. Twaalf militairen en twee burgers raakten gewond; één man had zwaar letsel, de anderen waren lichtgewond. De dader vluchtte. Zijn auto werd later aangetroffen vlak bij de stad Bethlehem op de Westelijke Jordaanoever. Later op de avond werd de man gearresteerd bij de Israëlische nederzetting Gush Etzion. Dezelfde dag werd op een snelweg op de Westelijke Jordaanoever een voertuig met Israëlische soldaten beschoten. Eén van hen raakte gewond.

Kushner en Netanyahu: ‘Abbas, oproepen tot geweld helpen je niet’

Jared Kushner, Trumps schoonzoon en architect van het vredesplan, reageerde donderdag op het geweld. Over Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit zei hij: ‘Hij draagt er verantwoordelijkheid voor. Hij riep op tot “dagen van woede” als reactie op het plan, al ver voordat hij het überhaupt had gezien.’ Vorige week dreigde Abbas alle diplomatieke banden met de Verenigde Staten en Israël te verbreken, voor zover dat nog niet is gebeurd. Abbas legt de oorzaak van het geweld juist bij Trump en consorten: ‘Elke deal die niet tegemoet komt aan de rechten van ons volk en niet is gericht op het bereiken van een duurzame vrede zal onvermijdelijk leiden tot de escalatie die we nu zien.’

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu richtte zich als reactie op de onlusten in zijn land tot Abbas (ook bekend als Abu Mazen). Steekpartijen, aanslagen met auto’s en oproepen tot geweld zullen de Palestijnen volgens hem niet helpen: ‘Wij zullen alles doen wat nodig is om onze veiligheid en onze grenzen te beschermen en onze toekomst te verzekeren,’ aldus Netanyahu in een tweet. ‘We zullen dat samen met jou of zonder jou doen.’

Israël bestookt vanuit Gazastrook die door Hamas wordt bestuurd

Intussen wordt het zuiden van Israël nog steeds bestookt. Vanuit de Gazastrook worden raketten en mortieren afgevuurd en worden geïmproviseerde explosieven aan ballonnen opgelaten met het doel brand te stichten. Inwoners van Gaza geven zo gehoor aan oproepen van Hamas. ‘We roepen op tot escalerende confrontaties met de bezetter en haar kolonisten. We bestrijden hun aanvallen op het land en op de heilige plaatsen, met name de gezegende Al-Aqsa moskee,’ aldus de terreurbeweging in een verklaring op haar officiële website, meldt The Times of Israel.

De afgelopen week voerden vliegtuigen van het Israëlische leger meermalen aanvallen uit op doelen van Hamas als reactie op de raketaanvallen. Wil de Gazastrook ooit onderdeel zijn van een levensvatbare Palestijnse Staat, dan moet Hamas worden vervangen of ontwapend, vindt het Witte Huis. De terreurbeweging liet direct na de presentatie van Trumps plan weten dat ontwapening op grond van ‘verzet tegen de bezetting’ geen optie is.

EU-buitenlandchef kritisch over Trumps plan, zes lidstaten blokkeren veroordeling

Het vredesplan is door onder meer Saudi-Arabië, Egypte en golfstaten als de Verenigde Arabische Emiraten, Oman en Bahrein (voorzichtig) positief ontvangen, maar landen als Iran en Turkije verwierpen het direct.

Woensdag sprak ook de nieuwe  buitenlandvertegenwoordiger van de Europese Unie (EU), Josep Borrell, zich uit tegen onderdelen van het plan dat Trump zelf de ‘deal van de eeuw’ noemt. ‘We zijn verontrust over uitspraken over annexaties van de Westelijke Jordaanoever en de Jordaanvallei,’ zei de Spaanse socialist. Hij zegt dat de EU zich niet zal neerleggen bij eventuele annexaties door Israël. Volgens Israëlische media had Borrell namens alle 27 EU-lidstaten een verklaring willen afgeven om het vredesplan te veroordelen, maar staken zes lidstaten waaronder Italië, Hongarije, Oostenrijk en Tsjechië daar een stokje voor.

Minister Kaag in Israël en Palestijnse gebieden: beide partijen aan tafel krijgen

Namens Nederland reageerde minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag (D66) donderdag ook op het plan. Zij vindt dat het ‘niet optimaal tot stand is gekomen’ omdat de Palestijnen niet bij de onderhandelingen zijn betrokken, maar is toch niet ontevreden dat er een plan is. ‘We verwelkomen in principe iedere impuls.’

Kaag, die de afgelopen dagen in Israël en de Palestijnse gebieden was voor economische missies, zegt over het plan: ‘Nederland en Europa houden gewoon vast aan hun positie. En alles is erop gericht de partijen weer aan de onderhandelingstafel te krijgen.’ Volgens haar gaan, ondanks de weerstand van Palestijnse politieke kopstukken, de gesprekken ‘achter de schermen en op lagere niveaus gewoon door’.