Grote brandhaard Iran stopt coronavirus in de doofpot

Het coronavirus houdt Iran in zijn greep. Na China en Italië slaat in Iran het virus het hardste toe. De autoriteiten bagatelliseren het probleem en de opvallende maatregelen die zij nemen, wekken argwaan. Dit leidt tot ergernis bij de bevolking: voor hen past de aanpak van het coronavirus in de reeks van leugens die zij de afgelopen maanden voor hun kiezen kregen.

Ruim 4.700 mensen in Iran zijn besmet en het dodental staat op 124. Dat zijn echter cijfers die de Iraanse regering naar buiten brengt. De daadwerkelijke aantallen liggen waarschijnlijk vele malen hoger. Vorige week meldde de BBC, op basis van gegevens uit Iraanse ziekenhuizen, dat het dodental op ten minste 210 ligt. Een Canadees onderzoek schat in dat er al een kleine 30.000 mensen besmet zijn en dat getal zou oplopen. Uitgaande van het sterftecijfer van de Wereldgezondheidsorganisatie van 3,4 procent voorspelt dit weinig goeds.

Vicepresident, staatssecretaris, adviseur en 23 parlementsleden besmet

Het virus is inmiddels doorgedrongen tot de top van het bestuur van het land. Enkele Iraanse politici en diplomaten zijn overleden. Naast de vicepresident, de staatssecretaris van Volksgezondheid en een adviseur van de rechterlijke macht zijn 23 parlementsleden met het virus besmet. Ook in de kringen van de opperste leider Ali Khamenei heerst het virus: vorige week overleed een van zijn adviseurs.

Deze ontwikkeling staat in schril contrast met de sussende woorden van de hoogste leiders van het land bij aanvang van de uitbraak. Grootschalige quarantaine in de cruciale beginfase was volgens president Hassan Rouhani niet nodig. Vorige week woensdag gaf hij aan dat zaterdag de situatie weer normaal zou zijn. Hoogste leider Khamenei voorspelde dat het virus Iran niet in zijn greep zou krijgen en snel zou verdwijnen.

Op sociale media was in tussentijd een compleet ander beeld ontstaan. Er verscheen een groot aantal filmpjes met mensen die op straat, in de metro of in een winkelcentrum plotseling ineenzakten en daar bleven liggen.

Waterkanonnen spuiten straten Teheran schoon: zinloze maatregel

In de straten van Teheran sproeien zwarte waterkannonen van de Iraanse ordetroepen in de rondte. Normaal worden die gebruikt om protesten uiteen te drijven, nu om straten te desinfecteren. Volgens deskundigen een volstrekt zinloze maatregel. Het heeft de schijn van propaganda van de Iraanse regering om aan te tonen dat zij de zaak onder controle hebben.

Een andere opmerkelijke maatregel is de vrijlating van 54.000 gevangenen om verspreiding van het virus in de overvolle gevangenissen tegen te gaan. Gedetineerden die negatief testen op het virus mogen het huis van bewaring verlaten. Met uitzondering van diegenen met meer dan vijf jaar celstraf, zij blijven opgesloten.

Inmiddels zijn er ook serieuze maatregelen getroffen. Tot aan het Iraanse nieuwjaar op 20 maart zijn scholen en universiteiten gesloten. Reizen tussen grote steden wordt ook beperkt. De genomen besluiten zijn logisch, maar komen veel te laat op gang.

Autoriteiten waarschuwden niet om opkomstpercentage hoog te houden

De problemen ontstonden vlak voor de parlementsverkiezingen op 21 februari toen bekend werd dat de eerste Iraniërs besmet waren met het virus en waren overleden. Om het opkomstpercentage hoog te houden, besloten de Iraanse autoriteiten pas na de verkiezingen uitsluitsel te geven over de gang van zaken. De persconferentie op 25 februari kwam symbool te staan voor het Iraanse wanbeleid.

Heftig zwetend stond de Iraanse staatssecretaris van Volksgezondheid Harirchi daar op het podium. Samen met zijn minister was hun doel om de onrust over het virus weg te nemen. Een dag na persconferentie bleek de onderminister zelf besmet te zijn met het coronavirus. Voor velen was het bewijs geleverd dat de autoriteiten de zaak niet onder controle hebben.

Het vertrouwen in de Iraanse overheid was al voor de verkiezingen gezonken tot een dieptepunt. Dit is het gevolg van twee recente voorvallen. Eind 2019 braken er door het hele land protesten uit tegen de Iraanse regering en Ali Khamenei in het bijzonder. De ordetroepen van de Iraanse Revolutionaire Garde grepen hard in. Tegelijk ging internet een week op zwart. Na afloop maakten buitenlandse media bekend dat er maar liefst 1.500 betogers waren gedood.

Het andere voorval heeft te maken met het neerstorten van het Oekraïense passagiersvliegtuig begin januari van dit jaar. Dit gebeurde kort na het opstijgen van het vliegveld van Teheran en had plaats in de nacht van de Iraanse vergeldingsactie als reactie op de dood van de Iraanse generaal Qassem Soleimani. Er kwamen 176 mensen om het leven. Pas drie dagen na de crash kwam de regering met het bericht naar buiten dat zij het toestel per ongeluk had neergeschoten. Het achterhouden van deze informatie leidde opnieuw tot grote protesten in Teheran.

Het coronavirus heeft zich verspreid vanuit Qom: de heilige stad een kleine 150 kilometer ten zuiden van Teheran. De heiligdommen daar worden jaarlijks door miljoenen pelgrims bezocht. Ook Iraanse politici zijn er geregeld te vinden. Vanwege het ontbreken van een quarantaine en hygiënische voorzorgsmaatregelen heeft het virus zich door heel Iran kunnen verspreiden. Omdat er niet tijdig op preventie is ingezet, heeft het virus vanuit Iran ook andere landen in het Midden-Oosten bereikt.

Het virus is Iran vermoedelijk binnengekomen door vluchten vanuit China. Mahan Air, gelieerd aan de Revolutionaire Garde in Iran, is volgens critici daarom de schuldige. Die luchtvaartmaatschappij bleef vliegen van en naar China.

Revolutionaire Garde vermoedt dat coronavirus wapen van Amerika is

De Revolutionaire Garde zelf heeft hele andere opvattingen over het ontstaan van het virus. Opperbevelhebber Hossein Salami verklaarde dat het coronavirus wel eens een biologisch wapen van de Verenigde Staten kan zijn.

Ook de door Amerika opgelegde sancties vormen een bron van het kwaad. Hierdoor zouden er niet genoeg medische producten beschikbaar zijn om het virus onder controle te houden.

De economische gevolgen voor Iran zijn groot. Buurlanden houden de grenzen gesloten en veel vluchten zijn geschrapt. De haven van Dubai weert Iraanse vrachtschepen. De inkomsten van de olie- en gasindustrie zijn sinds de Amerikaanse sancties al flink gedaald. Het is onwaarschijnlijk dat de niet-olie-industrie de klappen kan opvangen. Daarnaast is de Iraanse rial, de munteenheid, sinds de uitbraak van het coronavirus in februari al met 10 procent gedaald. Een harde klap voor de Iraanse burgers, die hun geld minder waard zien worden. Veel winkels, bedrijven en hotels houden hun deuren gesloten de komende tijd.

Religie speelt een centrale rol in het land. Vrijdag 6 maart zijn de vrijdaggebeden voor de tweede keer op rij afgelast. Het is voor het eerst in decennia dat dit is gebeurd. Voor de machthebbers in deze Islamitische Republiek moet dit een pijnlijk besluit zijn geweest. Het geeft aan hoe serieus de problemen in het land zijn.