In de Wit-Russische hoofdstad Minsk zijn donderdagavond tienduizenden demonstranten de straat opgegaan. Zij protesteren tegen president Aleksandr Loekasjenko die op 9 augustus zijn zesde termijn als president wil winnen in georkestreerde verkiezingen. Ook buurland Rusland lijkt een oogje in het zeil te houden bij de verkiezingen.
Sinds 1994 is Loekasjenko president van het land, dat ook wel Europa’s laatste dictatuur wordt genoemd. Wit-Rusland organiseert verkiezingen voor het presidentschap, maar vrij en eerlijk verlopen die niet. Zo mag niet iedereen zich kandideren voor het presidentschap en worden kandidaten soms om onverklaarbare reden van het stembiljet geschrapt of gevangengezet.
Lees ook: Groeiende irritatie tussen Minsk en MoskouOppositieleden gearresteerd
Ook dit jaar was er veel te doen rond de kandidaatstelling van oppositieleden. Zo werd de populaire blogger en activist Sergej Tichanovski in mei gearresteerd. Hij wilde zich kandideren, net als de voornaamste oppositieleider en voormalig bankdirecteur Viktor Babariko, die in juni werd gearresteerd.
Na zijn arrestatie gingen al duizenden Wit-Russen de straat op, maar het protest van donderdagavond was vele malen groter. De demonstranten betuigden vooral steun aan Svetlana Tichanovskaja, de vrouw van Sergej Tichanovski, die een van de weinig overgebleven oppositiekandidaten is. Haar man zit nog altijd in de cel en haar kinderen heeft ze voor de zekerheid naar het buitenland gestuurd.
Volgens de Wit-Russische autoriteiten is Tichanovskaja uit op een revolutie. In een toespraak bij de demonstratie reageerde Tichanovskaja daarop: ‘We willen enkel eerlijke verkiezingen, wat heeft een revolutie daarmee te maken?’
Tichanovskaja heeft een uiterst minimalistisch verkiezingsprogramma. Zij belooft alle politieke gevangenen vrij te laten en snel nieuwe, eerlijke verkiezingen te organiseren.
Russische inmenging
President Loekasjenko geeft ook buurland Rusland de schuld van de onrust in zijn land. Woensdag werd bekend dat 33 Russische huurlingen waren opgepakt. De Russen zouden onderdeel zijn van de Wagner Groep, een huurlingenleger van Jevgeni Prigozjin, een hooggeplaatste Rus die nauwe banden heeft met de Russische president Vladimir Poetin.
Volgens Loekasjenko zouden zelfs meer dan 200 als toeristen vermomde Russen in Wit-Rusland zijn geïnfiltreerd om de verkiezingen te verstoren. Rusland wijst de beschuldigingen van de hand en wil opheldering over de kwestie. Loekasjenko vermoedt dat Rusland zijn land zelfs wil inlijven.
Die beschuldigingen zijn opvallend. Jarenlang trokken Loekasjenko en Poetin samen op. Zo kreeg Wit-Rusland financiële steun van het Kremlin en delen de twee landen dezelfde cultuur en spreken veel Wit-Russen ook Russisch, maar het afgelopen jaar verslechtert de relatie.
Loekasjenko zoekt westerse steun
Poetin begon aan te sturen op de vorming van een unie tussen de landen. Al in de jaren negentig werd daarover gesproken, maar recent stofte Poetin de plannen weer af. De bovenliggende partij in zo’n unie is overduidelijk Rusland, dat vijftien keer zoveel inwoners telt als het negen miljoen inwoners tellende Wit-Rusland.
Lees ook: Cynische grappen over Poetin passen in oude traditie
Sinds Poetins verzoek om de twee landen te verenigen, houdt Loekasjenko afstand tot de Russen en zoekt toenadering tot het Westen. Begin dit jaar werd Mike Pompeo, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, welkom geheten in Minsk. Het was het eerste bezoek van een Amerikaanse minister sinds het begin van de jaren negentig.
Of Loekasjenko zijn bevolking kan overtuigen van Ruslands plannen om het land in te nemen, is onzeker. Uit onlinepeilingen van nieuwssites zou blijken dat maar 3 procent van de Wit-Russen de plannen van de president steunt. Intussen voelt oppositiekandidate Tichanovskaja zich gesteund door de duizenden demonstranten die zij op de been kreeg in het gesloten land.