Anarchie in de straten van een stadje in Wisconsin

Na nieuw politiegeweld tegen een zwarte man domineerden bewapende demonstranten het straatbeeld in Kenosha, een stadje in de staat Wisconsin. Intussen is onduidelijk hoe de zaak van de zeven maal in zijn rug geschoten Jacob Blake precies in elkaar steekt. Vier vragen en antwoorden.

1. Wat is er aan de hand?

Weinig Amerikanen hadden tot vorige week gehoord van Kenosha, een stadje van zo’n 100.000 inwoners in de noordelijke staat Wisconsin. Afgelopen zondag veranderde dat, toen een korte video online ging waarin twee politieagenten de 29-jarige Jacob Blake zeven keer van dichtbij in zijn rug schieten. Blake overleefde het, maar is vanaf zijn middel verlamd.

Pas donderdag bracht de politie meer naar buiten over het voorval. Agenten kwamen af op een melding van een ruzie waarbij Blake betrokken was. Ze constateerden dat er al een arrestatiebevel tegen hem liep, onder meer voor een verdenking van seksueel misbruik, en probeerden hem te arresteren. Taseren mislukte, waarna Blake naar zijn auto liep – waar hij volgens de autoriteiten een mes had liggen. Op het moment dat hij de deur van de auto opendeed, openden de agenten het vuur. Drie jonge zoons van Blake zaten op dat moment in de auto.

2. Hoe werd er gereageerd?

Vrijwel direct nadat de beelden online gingen, braken er felle protesten uit tegen de politie. De protesten volgden hetzelfde patroon als eerder in andere Amerikaanse steden na de dood van George Floyd in Minneapolis, eind mei. Overdag verlopen de protesten vreedzaam, maar na zonsondergang verandert de sfeer. Talloze panden in Kenosha werden vernield – van een bibliotheek tot het postkantoor – en auto’s en vrachtwagens in brand gezet. De grootste escalatie kwam in de derde nacht. Een 17-jarige jongen met een semi-automatisch wapen schoot midden op straat drie mensen neer – twee van hen overleefden het niet.

3. Wat is het verhaal achter die schietpartij?

Kyle Rittenhouse was naar Kenosha gereden vanuit de naastgelegen staat Illinois om met een klein groepje medestanders ‘winkels te beschermen’ tegen plunderaars, zo verklaarde hij kort voor de schietpartij. Op sociale media komt hij naar voren als een groot wapenliefhebber en een fervent supporter van de politie.

Op beelden is te zien hoe Rittenhouse in de straten van Kenosha wordt achtervolgd, onduidelijk is waarom, en hoe hij valt. Deels liggend vuurt hij schoten af. Een van de mannen die hij doodt, heeft een wapen in zijn hand. Volgens dagblad New York Post gaat het om een ‘medisch vrijwilliger’ van een Black Lives Matter-groep die de politie in Kenosha wil ontmantelen en eerder geweld gebruikte tegen agenten.

Bij demonstraties in steden als Seattle en Portland kwam het ook diverse keren voor dat rivaliserende groepen oog in oog  kwamen te staan. Met aan de ene kant mensen die menen de BLM-demonstranten met wapens te moeten verdedigen, en aan de andere kant Amerikanen die de politie ongevraagd komen bijstaan. Dit is de eerste keer deze zomer dat zo’n confrontatie heeft geleid tot doden. Rittenhouse is opgepakt en wordt verdacht van moord. Door de inzet van een groot contingent agenten van de National Reserve was het donderdagavond veel rustiger.

4. Wat doet de politiek?

De Democraten en Republikeinen trekken verschillende conclusies uit de gebeurtenissen in Kenosha. Volgens president Donald Trump is de anarchie op straat het grootste probleem en moet de politie meer steun krijgen. ‘We kunnen in Amerika nooit een boze menigte de macht in handen geven,’ zei hij donderdagavond tijdens zijn acceptatiespeech op de Republikeinse Conventie. ‘De Republikeinse partij veroordeelt de rellen, plunderingen en branden die we hebben gezien in Democratische steden als Kenosha, Minneapolis, Portland, Chicago en New York.’

Dat een aanhanger van de politie als Rittenhouse moorden pleegt, liet Trump onvermeld. Vicepresident Mike Pence deed eerder deze week iets vergelijkbaars: hij veroordeelde de dood van politieagent David Patrick Underwood ‘tijdens de plunderingen in Oakland’, alsof hij was neergeschoten tijdens de George Floyd-protesten. De moordenaar van Underwood is een man met rechts-extremistische sympathieën.

De Democratische presidentskandidaat Joe Biden heeft vooral aandacht voor het geweld tegen Jacob Blake en de positie van Afro-Amerikanen in de Verenigde Staten. Hij belde met Blakes familie, zei dat de beelden hem ‘ziek’ maken en beloofde gerechtigheid. Biden zegde tevens een einde toe aan het ‘structurele racisme’, zonder in detail te treden.

Over het geweld op straat zei Biden donderdag dat het ‘moet eindigen’. ‘Een gemeenschap platbranden is geen protest. Dat is zinloos geweld dat levens in gevaar brengt.’ Zijn Biden en Trump het dus toch nog ergens over eens.