Protesten Nigeria: jonge generatie staat op tegen geweld en corruptie

Leger en politie schoten dinsdag in de Nigeriaanse hoofdstad Lagos ten minste twaalf demonstranten dood, meldt Amnesty International. Daarmee lijkt de situatie te escaleren. Sinds begin oktober gaan, voornamelijk jonge, Nigerianen de straat op tegen buitensporig politiegeweld. In totaal zouden er al tientallen doden zijn gevallen. Via de hashtag #EndSARS op sociale media wordt het politiegeweld wereldwijd veroordeeld.

1.Waarom wordt er gedemonstreerd?

Aanleiding voor de protesten is de dood van een man twee weken geleden. Daarbij zouden agenten van de politie-eenheid Special Anti-Robbery Squad (SARS) betrokken zijn. Geweld door SARS en de politie in het algemeen is een probleem dat al langer speelt in Nigeria. Tienduizenden demonstranten in diverse Nigeriaanse steden zijn in actie gekomen.

Dinsdagavond liep de situatie uit de hand. In de hoofdstad Lagos (twintig miljoen inwoners) stelden autoriteiten een avondklok in wegens aanhoudende protesten. Kort na het ingaan van de avondklok begonnen het leger en de politie zonder waarschuwing te schieten op een groep vreedzame demonstranten. Volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International zijn zeker twaalf van hen omgekomen. De vicepresident van Nigeria Yemi Osinbajo belooft dat er recht zal worden gedaan aan de slachtoffers die zijn neergeschoten tijdens de protesten tegen het politiegeweld.

De protesten lijken effectief, want op 11 oktober is SARS door de Nigeriaanse politie ontbonden. Demonstranten worden online gesteund door de hashtag #EndSARS die op sociale media nog steeds veelvuldig wordt gedeeld. Zoals door de Nigeriaanse artiest Burna Boy (4,3 miljoen volgers) via Twitter:

2.Waarom liggen politie en SARS onder vuur?

Politieagenten in Nigeria staan bekend om hun corruptie en gewelddadigheid. Dit geldt vooral voor leden van de eenheid SARS, die in 1991 was opgericht om onder anderen overvallers aan te pakken. Eerder dit jaar publiceerde Amnesty een onderzoek met daarin voorbeelden van allerlei gruwelijkheden, zoals martelingen, gepleegd door SARS.

Vooral goed uitziende jonge mannen moeten het ontgelden. Hun mooie en dure kleding maakt ze in de ogen van agenten verdacht en dat is voldoende reden om ze te belagen.

Ook president Muhammadu Buhari (77) wordt verantwoordelijk gehouden. Hij is sinds 2015 president van Nigeria, maar was in de jaren tachtig ook het hoofd van het gewelddadige militaire regime in Nigeria, dat in 1983 door een staatsgreep aan de macht kwam.

Hoewel SARS op 11 oktober is ontbonden, vormt dat voor de demonstranten geen reden om de strijd te staken. Bekend werd immers dat SARS zal worden vervangen door Special Weapons and Tactics (SWAT). Een vergelijkbare eenheid, maar met een andere naam. De voortdurende protesten richten zich ook op andere problemen in het land en dat toont aan dat er meer speelt dan alleen politiegeweld.

3.Wat zijn de achterliggende oorzaken?

Nigeria is met 214 miljoen inwoners qua inwoneraantal het grootste land van Afrika. Het land is tevens de grootste olieproducent en behoort tot de grootste economieën van Afrika. Desondanks leeft een groot deel van de Nigerianen in armoede en is er sprake van grootschalige corruptie. Daarom is naast de hashtag #EndSARS ook de hashtag #EndBadGovernance (beëindig slecht bestuur) veel te zien op protestborden.

Meer dan 60 procent van de Nigerianen is jonger dan 24 jaar, blijkt uit berekeningen van de Verenigde Naties. Met de protesten proberen ze hun toekomst veilig te stellen en uit de ellende te geraken. Velen van hen doen een oproep aan Nigerianen buiten de landsgrenzen, want het land kent een grote diaspora. Naast het onder de aandacht brengen van hun situatie op sociale media, zijn er initiatieven voor financiële donaties opgezet.

4.Wat zijn de reacties wereldwijd?

Inmiddels is de hashtag #EndSARS wereldwijd opgepikt en zijn er ook demonstraties buiten Nigeria. Zoals de afgelopen dagen in Londen.

Verscheidene artiesten, sporters en politici spreken zich uit. Model Naomi Campbell plaatste een foto van een bebloede vlag op Instagram. ‘President Muhammadu Buhari, stop alsjeblieft met het geweld dat de slimme en veelbelovende toekomst van Nigeria doodt. Onze jongeren en jonge generatie zijn de leiders van de toekomst. Laat de wereld die toekijkt zien… wees een staatshoofd dat een voorbeeld stelt! Stop politiegeweld! Stop de Special Anti Robbery Squad!’ 

Zangeres Beyoncé plaatste een geschreven statement op Instagram. ‘Mijn hart is gebroken door het zien van het zinloze geweld.’

Buitenlandminister Josep Borrell van de Europese Unie noemt het ‘alarmerend om te zien dat diverse mensen zijn gedood en gewond zijn geraakt tijdens de protesten tegen de SARS. Het is cruciaal dat zij die achter de mishandelingen zitten worden berecht en verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden.’

De Verenigde Staten veroordelen het geweld op ongewapende demonstranten, laat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo via Twitter weten:

Ook de beweging Black Lives Matter, eerder dit jaar veel in het nieuws na politiegeweld tegen de zwarte Amerikaan George Floyd, reageert: