De Italiaanse regering valt mogelijk door gesteggel over geld uit het coronaherstelfonds. Premier Giuseppe Conte wil het Italiaanse parlement buitenspel zetten bij het uitdelen van geld uit het fonds. Het om die reden uit de regering gestapte Italia Viva van oud-premier Matteo Renzi wil juist dat EU-instituties de macht overnemen. Vooralsnog wint de populaire Conte en blijkt dat het plan om de populariteit van de Europese Unie te vergroten met oprichting van het herstelfonds is mislukt, schrijft Jelte Wiersma.
Lees ook dit coververhaal nog eens terug: Geen stuiver extra naar Zuid-Europa
Het is een beetje alsof de hoofdprijs van de Postcodeloterij in Rome is gevallen. Dankzij de oprichting van het Europese coronaherstelfonds van 750 miljard euro kan Italië hieruit liefst 209 miljard euro in eigen land uitgeven. De Italiaanse regering, bestaande uit de Vijfsterrenbeweging en Partito Democratico, heeft de winnende loten in handen. Ze probeert het geld zo aan te wenden dat zij daar tijdens de volgende parlementsverkiezingen van profiteert. De Napolitaanse jurist Giuseppe Conte, partijloos maar door de Vijfsterrenbeweging aangewezen als premier, wil een commissie van wijzen aanstellen om te bepalen wie het geld krijgt. Het parlement en de meeste ministers worden zo buitenspel gezet.
Oud-premier Renzi wil EU-technocraten
Oud-leider van de Partito Democratico Matteo Renzi steunde de regering-Conte met zijn minipartij Italia Viva en leverde twee ministers en een staatssecretaris. Maar hij heeft onlangs zijn steun ingetrokken en zijn ministers en staatssecretaris laten aftreden. Renzi wil dat de regering nog meer geld uit de Europese Unie (EU) ophaalt door te lenen bij het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) in Luxemburg. In dit permanente noodfonds, dat leningen verstrekt aan lidstaten van de eurozone die in financiële problemen verkeren, zit 410 miljard euro. Maar landen die geld uit het ESM lenen, moeten aan strenge voorwaarden voldoen terwijl de voorwaarden voor giften en leningen uit het coronaherstelfonds boterzacht zijn. Lenen uit het ESM betekent in de praktijk dat EU-technocraten het financieel-economische bestuur in een land overnemen.
Zo leidt het coronaherstelfonds tot een curieus debat in Rome. Grof gezegd: technocraat Conte wil dat Italiaanse technocraten bepalen waar het geld naartoe gaat, en politicus Renzi wil dat EU-technocraten dat beslissen.
Italianen hebben liever Italiaanse dan Europese technocraten
De slimme en charmante Conte heeft vooralsnog de Italiaanse publieke opinie achter zich en is zeer populair. Lang was Italië bijzonder pro-EU omdat de Italianen dachten dat een Brussels bestuur altijd beter zou zijn dan een Romeins bestuur. Maar die sfeer is sinds de eurocrisis omgeslagen. De Vijfsterrenbeweging werd de grootste partij met een anti-EU-geluid. Mede om die trend te doen keren, lanceerde de Franse president Emmanuel Macron, die de Italiaanse beweging haat omdat die de Franse gelehesjesbeweging steunt, het idee van een corona-herstelfonds.
Het geld dat Italië uit dit fonds kreeg toebedeeld, heeft Conte gretig aangenomen. Zo probeert de Europese Unie, of beter gezegd: proberen Duitsland en Frankrijk populariteit te kopen in Italië. Maar gezien de grote steun voor Conte en de minimale steun voor Renzi – hij staat op 3 procent in de peilingen maar krabbelt op – hebben de Italianen alleen zin in de EU als er geld komt dat Italiaanse technocraten kunnen uitdelen.
Zo kiest de Italiaan uiteindelijk liever voor nationale hoofdstad Rome dan voor Brussel. In die zin doet het coronaherstelfonds niet wat president Macron er mede mee beoogde: de populariteit van de Europese Unie vergroten. Het betalende Noorden baalde al, de belangrijkste ontvanger Italië wil de EU-technocraten buiten de deur houden.