De grootste Duitse oppositiepartij Alternative für Deutschland (AfD), presenteerde dinsdag 25 mei het nieuwe lijsttrekkersduo voor de verkiezingen in september. Dat bestaat uit Alice Weidel en Tino Chrupalla. Vier vragen en antwoorden.

1.

Wie zijn de twee?

De 32.000 leden van de partij mochten tot maandag hun stem uitbrengen op ofwel het duo Joana Cotar en Joachim Wundrak of het duo Alice Weidel en Tino Chrupalla. Weidel en Chrupalla kregen 71 procent van de stemmen.

Weidel (42) is fractieleider van de AfD in de Bondsdag sinds oktober 2017. Samen met een vrouw zou ze volgens de krant Frankfurter Allgemeine Zeitung parttime twee kinderen opvoeden bij het Bodenmeer in het Zwitserse Einsiedeln. Het grootste deel van de tijd woont ze in Berlijn.

Voorheen werkte Weidel voor onder meer Goldman Sachs en de Bank of China. Ze woonde meerdere malen in het buitenland en spreekt vloeiend Mandarijn. Dat in combinatie met haar moderne broekpakken en de vlotte houding als managementconsultant geven haar een kosmopolitische uitstraling. Maar liever omschrijft Weidel zichzelf als conservatief liberaal. Met andere woorden: vrijheid in economische zaken, conservatief over sociale kwesties. Ze staat bekend als een fel en begenadigd spreker.

Chrupalla (46) is zoon van een schilder en groeide op in het Saksische Krauschwitz. Aanvankelijk wilde hij ook schilder worden en richtte zijn eigen bedrijf op in de schilder- en lakhandel. Begin jaren negentig was hij lid van de jongerentak van CDU en CSU en naar eigen zeggen lange tijd CDU-kiezer. Vanwege zijn ontevredenheid over de euro- en vluchtelingencrisis en de toenemende bureaucratie voor zelfstandigen trad hij in 2015 toe tot de AfD. Eerder had hij al deelgenomen aan Pegida-demonstraties. In 2017 trad hij toe tot de Bondsdag en in 2019 werd hij samen met Jörg Meuthen verkozen tot een van de twee partijleiders. Chrupalla is getrouwd en heeft drie kinderen.

2.
Wat betekent deze koers voor de partij?

Een ruk naar rechts. Bij het presenteren van het partijprogramma tijdens een congres in april werd gesproken over een Dexit, grenshekken om de Europese Unie en een stop op gezinshereniging voor vluchtelingen.

Weidel en Chrupalla gaan het contact met leden van de partij met een extreem-rechts verleden niet uit de weg. Duitse inlichtingendiensten houden deze leden scherp in de gaten.

Een voorbeeld van zo’n lid is Björn Höcke, aanvoerder van de voormalige identitaire beweging Der Flüge die door Duitse veiligheidsdiensten als extreem-rechts wordt bestempeld. Höcke is AfD-leider in de Oost-Duitse deelstaat Thüringen, waar hij enorm populair is. Hij krijgt openlijk steun van Weidel en Chrupalla.

Der Flüge werd in april vorig jaar formeel ontbonden onder druk van partijleider Jörg Meuthen. De Duitse binnenlandse veiligheidsdienst heeft eerder gezegd dat het programma van de vleugel wordt voortgezet in de regionale partijafdeling.

De politie deed afgelopen weekeinde nog een inval in het huis van Höcke in Bornhagen. De aanleiding hiervoor was een bericht op social media waarin hij de Duitse reddingswerker Carola Rackete bekritiseerde. Hij plaatste een foto van Rackete met de tekst: ‘Ik heb marteling, seksueel geweld, mensenhandel en moord geïmporteerd.’ Rackete werkt voor de Duitse ngo Sea Watch die met schepen migranten op de Middellandse Zee oppikt. Höcke wordt officieel verdacht van ophitsing.

3.
Is er een tweestrijd binnen de partij?

In een poging te voorkomen dat het radicale deel van de partij aan invloed zou winnen, kwam Meuthen met het idee de AfD-leden een duo te laten kiezen. Meuthen is gematigd en schoof parlementslid Joana Cotar uit het West-Duitse Hessen naar voren als kandidaat. Zij benaderde Chrupalla om zich bij haar aan te sluiten. Maar Chrupalla ging nooit op haar verzoek in.

Vorig jaar trok Meuthen van een andere leider van de voormalige Flügel, Andreas Kalbitz, het lidmaatschap in. Hij gold als een van de meest radicale kopstukken van de partij en was partijleider in de deelstaat Brandenburg. Kalbitz had zijn voormalige lidmaatschap van een extreem-rechtse en inmiddels verboden jeugdbeweging én dat van een politieke partij van een oud-lid van de Waffen-SS verzwegen.

Zulke stappen willen Weidel en Chrupalla niet nemen. Zij wachten liever de rechtszaken af die de AfD heeft aangespannen tegen de inlichtingendienst om te voorkomen dat die de partij mag observeren.

4.
Wat voor rol kan AfD spelen na de verkiezingen?

In de peilingen staat de AfD landelijk op 11 procent. Het is de grootste oppositiepartij en de derde grootste fractie in de Bondsdag. Maar de kans dat zij  gaan meeregeren, is niet groot.

Op 26 september gaan zestig miljoen Duitsers naar de stembus. Regeringspartij CDU/CSU doet het slecht in de peilingen. In een peiling van eind maart staan de christen-democraten op 27 procent. Een maand eerder was dat nog 35 procent. De Groenen stijgt juist van 19 procent in februari naar 23 procent. Het verschil tussen CDU/CSU en de Groenen is nog slechts 4 procent.