Het Nederlandse fregat Zr.Ms. Evertsen is vorige week lastiggevallen door Russische gevechtstoestellen in de Zwarte Zee. Een dag eerder overkwam een Brits oorlogschip in de buurt van de Krim hetzelfde. Wat doen de schepen daar en waarom lopen de spanningen zo hoog op?
1.Wat is er gaande in de Zwarte Zee?
Het Nederlandse marineschip Zr.Ms. Evertsen zou donderdag 24 juni urenlang zijn lastiggevallen door Russische gevechtsvliegtuigen. Ook zou elektronische apparatuur van het fregat zijn verstoord. Dat meldde het ministerie van Defensie gisteren.
Lees ook het interview met kapitein-luitenant ter zee George Pastoor van Zr. Ms. Evertsen
De Russische toestellen vlogen laag over en waren volgens het ministerie bewapend met bommen en lucht-grondraketten. Volgens kapitein-luitenant ter zee George Pastoor, commandant van Zr.Ms. Evertsen, voer het schip op open zee en in internationale wateren: ‘Er was geen enkele aanleiding tot deze agressieve acties.’ Pastoor spreekt van ‘onverantwoord en onveilig gedrag op zee’. Volgens Defensie werd geen gehoor gegeven aan Nederlandse waarschuwingen via de radio.
Een dag eerder werd in de Zwarte Zee het Britse fregat HMS Defender lastiggevallen. In tegenstelling tot Zr.Ms. Evertsen voeren de Britten dicht langs het schiereiland de Krim. Rusland zou waarschuwingsschoten hebben gelost en bommen hebben laten vallen in de buurt van het Britse schip. De Britten zeggen dat ze door Oekraïense en internationale wateren voeren.
2.Wat zit er achter de Russische acties?
Die hebben te maken met de bezetting en annexatie van de Krim door Rusland in 2014. Sindsdien beschouwt Moskou het schiereiland als deel van Rusland, maar internationaal wordt die status niet erkend. De meeste landen noemen de annexatie en bezetting door Rusland illegaal en zien de Krim dus nog steeds als Oekraïens grondgebied.
Volgens Moskou horen de territoriale wateren rond de Krim bij Rusland. Het land ziet de buitenlandse schepen die erdoorheen varen als een bedreiging. De afgelopen jaren bouwde Rusland zijn militaire macht op de Krim uit met geavanceerde raketten, luchtafweer en stoorzenders.
3.Wat doen de schepen daar?
Zr.Ms. Evertsen is samen met HMS Defender deel van UK Strike Carrier Group, een internationaal vlootverband waarbij ook de Amerikanen zijn betrokken. Later sluit het Britse vliegdekschip Queen Elizabeth aan bij de oefening. De eindbestemming van de vloot is Japan. Onderweg doorkruisen de schepen de Golf van Aden, Arabische Zee en Zuid-Chinese Zee.
Lees meer over de route van Zr. Ms. Evertsen: Vlagvertoon in de Zuid-Chinese Zee
Het vlagvertoon is een duidelijk signaal aan Iran, China en Noord-Korea. In de Zwarte Zee is het een signaal aan Rusland. Niet zonder risico, zoals is gebleken. Maar het patrouilleren door omstreden zones hoort erbij. Door ergens weg te blijven, zo is de gedachte, erken je dat de Russen het daar voor het zeggen hebben. De westerse landen onderstrepen het recht op vrije doorvaart.
Overigens vaart de UK Strike Carrier Group niet door de Straat van Taiwan bij China. Peking ziet Taiwan als een afvallige provincie en het vlootverband gaat zich daarin niet mengen. ‘We zijn niet provocatief en niet op zoek naar de confrontatie,’ zei de Britse minister van Defensie Ben Wallace voor vertrek.
4.Hoe is er gereageerd op de Russische acties in de Zwarte Zee?
Demissionair minister van Defensie Ank Bijleveld (CDA) spreekt van ‘onverantwoorde acties’ door de Russen. In tegenstelling tot het Britse fregat voer de Zr.Ms. Evertsen niet dicht langs de Krim, maar op zo’n 80 kilometer van de Straat van Kertsj, die door Rusland tot verboden gebied is verklaard. ‘Zr.Ms. Evertsen heeft het volste recht om daar te varen. Er is geen enkele rechtvaardiging voor dit soort agressieve acties, die bovendien de kans op ongevallen onnodig vergroten,’ zei Bijleveld. Nederland gaat Rusland hierop aanspreken.
Rusland wijst die kritiek af. Volgens Moskou is er ingegrepen om te voorkomen dat Zr.Ms. Evertsen Russische wateren zou binnenvaren. De Russische president Vladimir Poetin noemde de route van het Britse fregat Defender een provocatie.
Het komt ook voor dat Russische marineschepen de Noordzee bevaren. Deze krijgen dan op afstand een ‘escort’ door Nederlandse, Britse of Belgische schepen. ‘Maar we sturen geen bewapende F-16’s op ze af om urenlang over te vliegen,’ zegt een defensiewoordvoerder tegen de Volkskrant.