Een strijd om straatnaamborden in Boedapest is het informele begin van de campagne van de Hongaarse parlementsverkiezingen in 2022. De burgemeester van Boedapest gaat straatnamen vernoemen naar Chinese dissidenten als de bouw doorgaat van een door premier Viktor Orbán gewenste Chinese Universiteit. Vier vragen en antwoorden over de straatnamen.
1. Wat heeft de burgemeester van Boedapest besloten?
Burgemeester Gergely Karácsony van Boedapest gaat een aantal straatnamen veranderen als de bouw van de Chinese Fudan Universiteit in de Hongaarse hoofdstad doorgaat. De liberale burgemeester is fel gekant tegen de komst van de universiteit.
Lees ook dit EW Podium-verhaal: De EU is te naïef over China
Om zijn onvrede over de komst van het instituut kracht bij te zetten, zullen de straatnamen refereren aan de mensenrechtensituatie in China. Zo zal een straat ‘Vrij Hongkong’ gaan heten, en een andere de ‘Dalai Lamastraat’. Ook zal bij een straatnaam de situatie van de Oeigoeren worden aangehaald.
2. Wat is de aanleiding voor dit besluit?
Burgemeester Gergely Karácsony geldt als één van de belangrijkste criticasters van de Hongaarse premier Viktor Orbán. Volgens Karácsony verloochent Orbán de democratische waarden waaraan Hongarije zich heeft gecommitteerd na de val van het communisme. De premier zou te nauwe betrekkingen onderhouden met landen als Rusland, China en Wit-Rusland.
Daarnaast zou hij de onafhankelijke media en het vrije onderwijs in het eigen land ondermijnen. Zo werd door de Universiteitswet een onderwijsinstelling gelieerd aan de Hongaars-Amerikaanse zakenman George Soros, verdreven uit Hongarije.
De regering van premier Orbán is wel groot voorstander van de bouw van de Fudan Universiteit. In 2024 zou deze moeten zijn afgerond. Het Chinese bouwbedrijf dat hiervoor verantwoordelijk zal zijn, is eveneens omstreden.
Hetzelfde bedrijf heeft namelijk het onderkomen van de Afrikaanse Unie in Ethiopië gebouwd, waar volgens de Franse krant Le Monde cyberspionage plaatsvond. China heeft dit ontkend en beweert ook dat het Europa niet uiteen wil drijven met zijn activiteiten in Hongarije. Een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken noemde het besluit van de burgemeester ‘beneden alle peil’.
3. Wie is de burgemeester en welke ambities heeft hij?
Burgemeester Gergely Karácsony heeft zich kandidaat gesteld voor de parlementsverkiezingen in 2022, en zal het dus kunnen gaan opnemen tegen Orbán. In 2019 versloeg hij al een kandidaat van Orbáns partij Fidesz bij de lokale verkiezingen in Boedapest.
Om in 2022 een einde te maken aan het Orbán-tijdperk, heeft een aantal oppositiepartijen besloten zich volgend jaar gezamenlijk te kandideren. In elk kiesdistrict wordt daarom een kandidaat aangedragen namens de Verenigde Oppositie. Markant is dat deze oppositie bestaat uit partijen van zowel de linker- als rechterzijde van het politieke spectrum. Het was dan ook onontkoombaar voor de oppositie haar krachten te bundelen om enige kans te maken.
4. Wat zijn de kansen voor de oppositie in 2022?
Orbán en zijn Fidesz-partij genieten nog steeds grote aanhang in het land. Recente peilingen wijzen op een nek-aan-nekrace tussen Fidesz en de Verenigde Oppositie. Voor Orbán en Fidesz zou het ongunstig zijn als de komst van de Chinese universiteit een verkiezingsthema wordt. Driekwart van de Hongaren is tegen de komst van de academische instelling.
Lees ook: Hoe meer de oppositie dit thema weet te agenderen, hoe groter haar kans op electoraal succes. Toch zijn er ook nog klassieke thema’s als het strenge immigratiebeleid waar de premier goed op scoort. Daarnaast zal een verlies bij de komende verkiezingen geen definitief einde voor hem en zijn partij betekenen.
De democratische en rechtsstatelijke schade die de afgelopen jaren is aangericht, valt niet eenvoudig te repareren. Door de tweederde meerderheid in het parlement hebben Orbán en zijn partij flink kunnen sleutelen aan de Constitutie. Zo is er een wet aangenomen die de elf staatsuniversiteiten in Hongarije onderbrengt in verschillende stichtingen. Deze stichtingen worden op hun beurt weer bestuurd door vertrouwelingen van Orbán.
De invloed van Fidesz is daardoor diep doorgedrongen in de verschillende instituties van het land. Nu ook China op de deur klopt, wordt het uiterst twijfelachtig of Hongarije de koers in de richting van een autocratie nog kan terugdraaien.