Waarom Taiwan geen Taiwan mag heten op Olympische Spelen

Van de 206 landen en territoria die meedoen aan de Olympische Spelen, zijn er twee actief onder een andere naam en vlag dan die van het eigen land: Rusland, dat meedoet als het Russisch Olympisch Comité als gevolg van een dopingschandaal, en Taiwan. De Taiwanese sporters vertegenwoordigen Chinees Taipei. Waarom?

Toen de vrouwelijke gewichtheffer Kuo Hsing-chun uit Taiwan dinsdag 27 juli een gouden medaille won op de Olympische Spelen in Tokio, was er geen Taiwanese vlag te bekennen en was evenmin het Taiwanese volkslied te horen. In plaats daarvan werd een blauw-rood omrande witte vlag met de vijf olympische ringen gehesen, die op televisie ook steevast is te zien als informatie wordt gegeven over Taiwanese sporters.

Kritiek zwelt aan op sociale media, reacties vol Taiwanese vlaggetjes

Vooral op sociale media is veel kritiek geuit op de manier waarop Taiwan wordt aangeduid op deze Olympische Spelen. Toen zaterdag 24 juli de Taiwanese judoka Yang Yung Wei een zilveren medaille won, plaatste het officiële Twitter-account van de Spelen in Tokio bij het delen van de uitslag geen vlaggetje achter zijn naam, terwijl dat bij de andere atleten wel gebeurt. Onder het bericht is een stortvloed aan reacties met Taiwanese vlaggetjes geplaatst.

Lees verder onder de tweet

De laatste weken gaat ook de hashtag #TaiwanIsaCountry (Taiwan is een land) viraal op Twitter. De Amerikaanse journalist Melissa Chan, geboren in Hongkong, uitte twee dagen voor het begin van de Olympische Spelen haar verontwaardiging over het ontbreken van de vlag, het volkslied en de naam van Taiwan:

Lees verder onder de tweet

Palestina, Kosovo, ook afhankelijke gebieden, doen wél volwaardig mee

Chan zegt dat Palestina, dat evenals Taiwan niet wereldwijd als onafhankelijke staat wordt erkend, wel onder de eigen naam en vlag mag deelnemen. Ook Kosovo, dat niet wordt erkend door een groot deel van de wereld, heeft atleten onder de eigen vlag en naam naar Tokio gestuurd. Dit geldt ook voor negen afhankelijke territoria, waaronder Amerikaans-Samoa, de Kaaimaneilanden, Aruba en Puerto Rico. Ook doet een vluchtelingenteam aan de Spelen mee.

Zo kunnen er 206 ‘landen’ meedoen aan de Olympische Spelen in Tokio, terwijl er 195 internationaal erkende onafhankelijke staten zijn. Naast Rusland, dat in 2019 door het IOC werd geschorst wegens dopinggebruik door Russische atleten, is er maar één land dat de eigen naam en vlag niet mag gebruiken: Taiwan.

Chinese Communistische Partij herhaalt: Taiwan onderdeel van China

Tijdens de openingsceremonie van de Spelen op vrijdag 23 juli duidde een commentator van de Japanse televisiezender NHK het land nog aan als Taiwan. Een dag later bedankte de Taiwanese president Tsai Ing-wen Japan voor de organisatie. ‘Geen enkele hoeveelheid rigoureuze beproevingen kan de kracht van sport en de waarde van de Olympische Spelen verminderen,’ schreef ze op Twitter. ‘We danken Japan, het gastland, voor het mogelijk maken van dit alles.’

Hoewel de status van Taiwan in die tweet niet ter sprake kwam, reageerde China twee dagen later als door een adder gebeten. Zhu Fenglian, namens de Chinese Communistische Partij (CCP) woordvoerder Taiwanese zaken, herhaalde op een persconferentie het standpunt van de CCP dat Taiwan een onderdeel van China is. Ze beschuldigde Taiwan ervan ‘kleine trucjes uit te halen om via sportevenementen “onafhankelijkheid” te zoeken’.

De uithaal onderstreept het Chinese standpunt dat het bestaan van een onafhankelijk Taiwan, dat in tegenstelling tot de Volksrepubliek China wel een democratische staat is, ontoelaatbaar is. Nadat in 1949 onder leiding van dictator Mao Zedong de communisten de nationalisten hadden verjaagd, vestigde Mao’s tegenstander Tsjang Kai-sjek zich met zijn resterende aanhangers op het eiland Taiwan, ruim 100 kilometer ten zuidoosten van het Chinese vasteland. Het regime in Peking beschouwt Taiwan, dat steevast Republic of China (ROC) wordt genoemd, sindsdien als een afvallige provincie die ooit moet worden ‘herenigd’ met het vasteland.

Eén-Chinapolitiek Peking voorkomt diplomatieke relaties met Taiwan

Ook in zijn internationale politiek draagt Peking dit standpunt uit, via de zogenoemde één-Chinapolitiek. Volgens dat beleid kunnen landen niet tegelijkertijd diplomatieke relaties onderhouden met de regering van China in Peking en die van Taiwan in de hoofdstad Taipei. De meeste landen, waaronder Nederland, committeren zich aan dit beleid. Slechts vijftien landen, waaronder veel kleine eilandjes in Midden-Amerika en Oceanië, Paraguay en Vaticaanstad, erkennen Taiwan als onafhankelijke staat.

Naast de diplomatieke druk om erkenning van Taiwan te voorkomen, zinspeelde de regering van de Chinese president Xi Jinping de afgelopen jaren diverse keren op een militaire invasie van Taiwan, en stuurde hij Chinese oorlogsschepen naar de Zuid-Chinese Zee om de Taiwanezen te intimideren.

China boycotte Spelen tot 1984 wegens deelname Taiwan

Peking voert de strijd tegen een onafhankelijk Taiwan ook op het toneel van de sport. In 1954 erkende het Internationaal Olympisch Comité (IOC) Taiwan als lidstaat, maar daarmee was de Volksrepubliek China het niet eens. Tot 1984 stuurde het land uit onvrede over de Taiwanese deelname geen olympische ploeg naar de Spelen.

In 1979 bezweek het IOC onder de Chinese druk en besloot het Taiwan alleen toe te laten als het onder een andere naam en vlag dan de eigen zou deelnemen. Taiwan weigerde in eerste instantie hiermee akkoord te gaan en boycotte de Olympische Spelen van 1980. Maar voor de Spelen van 1984 ging het land schoorvoetend akkoord met de naam Chinees Taipei.

De laatste jaren groeit in Taiwan de weerzin tegen die naamgeving, vooral onder jongeren. In 2018 kon de Taiwanese bevolking in een referendum stemmen om de naam Chinees Taipei voor de Olympische Spelen in Tokio te veranderen in Team Taiwan, maar een kleine meerderheid (52 procent) koos ervoor de huidige olympische naam te behouden.

IOC waarschuwde Taiwan: geen deelname bij naamswijziging

Volgens diverse Aziatische media waren veel Taiwanezen bang dat de olympische ploeg bij een naamswijziging de deelname zou worden ontzegd, zoals het IOC kort voor het referendum had gewaarschuwd. In een brief aan het Taiwanese Olympisch Comité schreef het IOC dat de naamgeving van een land ‘onder jurisdictie’ van het IOC valt, en dat de organisatie van de Spelen het recht heeft een nationaal olympische comité te schorsen dat het IOC ‘hindert’.

Kort voor de Olympische Spelen in Tokio begonnen, drukte het IOC Taiwan nogmaals op het hart dat een naamsverandering onbespreekbaar is. De olympische nieuwssite Around the Rings berichtte anderhalve week voor de aftrap van de Spelen over een brief aan het Taiwanese Olympisch Comité dat het de ploeg alleen zou toestaan onder de naam Chinees Taipei. En zo blijft Taiwan vooralsnog ‘beroofd’ van de eigen naam en vlag.