Wat levert de nieuwe ruimtewedloop van miljardairs ons op?

Niet langer breken de grootmachten in de wereld records met ruimtereizen, maar zijn het multimiljardairs met commerciële ruimtevaartbedrijven die voor spektakel zorgen. Niet iedereen is enthousiast over de pleziervluchten tientallen kilometers boven de aarde. Vier vragen en antwoorden over commerciële ruimtevaartprojecten.

1.Wie gaan de ruimte in?

Op dinsdag 20 juli is het de beurt aan de Amerikaanse miljardair Jeff Bezos (57). De oprichter van webwinkel Amazon vliegt mee met de eerste commerciële vlucht van zijn ruimtevaartbedrijf Blue Origin. Naast Bezos, zijn broer en de 82-jarige Wally Funk heeft de Nederlander Oliver Daemen een plekje weten te bemachtigen in de New Shepard. De achttienjarige aanstaande student natuurkunde en innovatiemanagement wordt hiermee de jongste persoon in de ruimte ooit én is de eerste betalende klant die meevliegt op een commerciële ruimtevlucht. Daemen is straks de vierde Nederlander die de ruimte ingaat.

Daemen kreeg het stoeltje toebedeeld nadat de winnaar van een veiling voor de vlucht van 20 juli was afgehaakt. De anonieme winnaar betaalde 23 miljoen euro. Daemen is de zoon van de vermogende ondernemer Joes Daemen van investeringsmaatschappij Somerset Capital Partners.

Vorige week zondag bereikte miljardair Richard Branson (70), eigenaar van holdingmaatschappij Virgin Group, de ruimte met het ruimtevliegtuig VSS Unity van zijn bedrijf Virgin Galactic. Een transportvliegtuig zette het ruimteveer af op 15 kilometer hoogte, waarna het op eigen kracht doorvloog tot zo’n 90 kilometer boven de aarde.

Ook miljardair Elon Musk (50), CEO van Tesla, is met zijn bedrijf SpaceX bezig met ruimtevluchten. Dit jaar wil het bedrijf zijn eerste commerciële ruimtevlucht met betalende particulieren lanceren. In tegenstelling tot de twee andere bedrijven wil SpaceX missies naar Mars uitvoeren en daar in de toekomst passagiers heenbrengen. Musk zelf gaat binnenkort ook de ruimte in. Hij doet dat niet met SpaceX, maar met een ruimtevlucht van zijn concurrent Virgin Galactic.

2. Waarom deze ruimtereizen?

De bedrijven Virgin Galactic en Blue Origin willen ruimtevluchten aanbieden voor toeristen. Nooit eerder gingen betalende reizigers mee met commerciële bedrijven. Ook willen ze de gehele ruimtevaart met nieuwe technieken goedkoper en efficiënter maken. SpaceX ontwikkelt hiervoor herbruikbare raketten die na een ruimtemissie weer kunnen landen op aarde.

Tegelijkertijd zijn Virgin Galactic, Blue Origin en SpaceX bezig met het breken van records in de ruimte. Zo heeft Bezos volgende week tegelijk de oudste en de jongste ruimtereiziger aan boord. Het succes van de ruimtereizen straalt af op aan de miljardairs gelieerde bedrijven als Amazon en Tesla. Goede publiciteitsstunts dus. Of er echt geld mee kan worden verdiend, zal de komende jaren moeten blijken.

Deze ruimtevaartbedrijven willen ook graag ‘de eerste’ zijn. Branson claimt dat hij met Virgin Galactic de eerste commerciële ruimtevlucht heeft georganiseerd. Maar dat wordt betwist. Hij zou niet hoog genoeg hebben gevlogen om het een ruimtereis te mogen noemen.

3. Wanneer ben je in de ruimte?

Branson liet zich in zijn ruimtevliegtuig VSS Unity naar een hoogte van 86 kilometer vliegen. Dat is te laag om tot een serieuze ruimtevlucht te worden gerekend volgens de definitie van de Fédération Aéronautique Internationale (FAI), een organisatie die regels heeft opgesteld voor records in de lucht- en ruimtevaart. De FAI hanteert een ondergrens van 100 kilometer die is vastgesteld onder leiding van natuurkundige Theodore von Kármán. Met zijn geplande vlucht wil Bezos de zogenoemde Kármánlijn wel bereiken.

Volgens een tweede definitie, die de Amerikaanse luchtmacht hanteert, is er al bij een hoogte van iets meer dan 80 kilometer sprake van een ruimtevlucht. Zo bezien is Branson dus wel degelijk in de ruimte geweest.

https://twitter.com/neiltyson/status/1415773303579496456?s=20

4. Wie heeft er wat aan?

In elk geval de miljardairs zelf die het voor zichzelf mogelijk maken de ruimte in te gaan en zo hun jongensdromen laten uitkomen. Er zijn tot nu toe bijna zeshonderd mensen in de ruimte geweest. De meeste van hen waren wetenschappers en (test)piloten die een strenge selectieprocedure moesten doorstaan en intensieve trainingen volgden.

Een van de doelen van de ondernemers is de ruimte toegankelijk te maken voor een breed publiek. Voor de komende periode staan naast de ritjes van Branson en Bezos meer vluchten gepland voor niet-professionele ruimtetoeristen. Zo heeft de Amerikaanse zakenman Jared Isaacman voor september een driedaagse ruimtereis aan boord van een ruimteschip van SpaceX gereserveerd. Hij wordt dan vergezeld door onder anderen Hayley Arceneaux, die kanker overleefde en de eerste mens in de ruimte zal zijn met protheses in haar been.

Vooralsnog lijken de ruimtereizen vooral een recreatief doel te dienen die de welgestelde passagiers een bijzondere, individuele ervaring bieden. Van een breder, maatschappelijk nut lijkt weinig sprake. En het roept de vraag op of de rijke investeerders hun miljarden hiermee niet over de balk gooien en beter een voorbeeld kunnen nemen aan Microsoft-oprichter Bill Gates en zijn ex-vrouw Melinda Gates, die hun geld investeren in tastbaar liefdadigheidswerk op aarde.

Mogelijk wordt ruimtetoerisme uiteindelijk winstgevend. Ook is het denkbaar dat de commerciële ruimtevaartbedrijven op een andere manier profiteren van de uitstapjes van hun oprichters. Bijvoorbeeld in de vorm van reclame en het aantrekken van investeerders en klanten voor andere initiatieven.

Naast de burgervluchten die de ‘democratisering’ van de ruimtevaart moeten bevorderen, investeren Bezos en Musk ook in herbruikbare ruimtevaartuigen en raketten die kunnen worden ingezet voor de wetenschap, defensie en bijvoorbeeld voor de kolonisering van de maan en Mars. Door de onderlinge concurrentie en commerciële belangen maken zij ruimtevaart mogelijk efficiënter, milieuvriendelijker en goedkoper dan wanneer alle initiatief van traditionele, door overheden gesubsidieerde organisaties moet komen.