Met de aardbeving van afgelopen zaterdag is de zoveelste natuurramp in Haïti een feit. Het land bevond zich al enige tijd op de rand van de afgrond door de moord op de president, de wildgroei aan bendes en de economische malaise. Een exodus lijkt onafwendbaar nu het land volledig afhankelijk is van liefdadigheid en buitenlandse hulp.
1.Wat is er gebeurd in Haïti?
Afgelopen zaterdag is Haïti getroffen door een verwoestende aardbeving. Het dodental als gevolg van deze ramp is inmiddels opgelopen tot 2.189. Ook raakten zeker 12.000 Haïtianen gewond en worden nog 332 personen vermist.
Volgens officiële instanties in Haïti zouden in totaal 600.000 inwoners hulpbehoevend zijn. Maar tot nu toe zijn de hulpprogramma’s amper op gang gekomen door de zware regenval die het eiland sinds woensdag teistert.
De modderstroom, een gevolg van de tropische buien, heeft eveneens veel doden veroorzaakt en maakt een groot deel van het wegennet ontoegankelijk voor hulpkonvooien.
Het is niet de eerste keer dat Haïti te kampen heeft met een immense natuurramp. In 2016 is het eiland getroffen door orkaan Matthew. En in 2010 kwamen 200.000 Haïtianen om door de dodelijkste aardbeving ooit, die ook een verwoestend effect had op de economie en de infrastructuur.
2. Hoe zit het met de buitenlandse hulp?
Nu vele duizenden hun onderdak zijn verloren en geen toegang hebben tot water, voedsel en medische voorzieningen, rijst de vraag wat buitenlandse hulp kan betekenen voor de Haïtianen.
Enerzijds is Haïti volledig afhankelijk van internationale hulp en liefdadigheid, nu het de eigen overheid aan middelen ontbreekt wat kunnen te doen. Anderzijds verloopt de buitenlandse hulp ook problematisch, niet alleen door de hevige regenval na de aardbeving.
Zo zijn er diverse bendes actief. Zij hebben de macht over belangrijke wegen die de hoofdstad Port-au-Prince verbindt met de rest van het land. Een aantal konvooien zou zijn aangevallen door deze bendes.
In eerste instantie konden hulpgoederen daardoor alleen vanuit de lucht worden geleverd, wat het proces aanzienlijk heeft vertraagd. Afgelopen dinsdag is daarom een akkoord gesloten tussen de Verenigde Naties en de bendes, waardoor vrije toegang via de wegen is gegarandeerd.
De buitenlandse hulp in Haïti kent ook een pijnlijke geschiedenis. Vredebewakers van de Verenigde Naties zouden het afgelopen decennium – zij het per ongeluk – de ziekte cholera naar het eiland hebben gebracht. Ook bleek uit een rapport van de non-profitorganisatie Save the Children dat medewerkers van hulporganisaties, waaronder Oxfam Novib, kinderen in Haïti seksueel hebben misbruikt.
3. Wat is de politieke situatie van Haïti?
Naast natuurrampen, armoede en bendes kent Haïti meer problemen. Het land is politiek zeer instabiel. Op 7 juli dit jaar is president Jovenel Moïse vermoord. Onderzoek naar de toedracht van de moord heeft nog weinig opgeleverd, behoudens enkele arrestaties van onder anderen Colombiaanse huurlingen die worden verdacht van het uitvoeren van de moord.
Lees ook: Of de opdrachtgevers zullen worden opgepakt, is maar de vraag nu het land eerst de gevolgen van de aardbeving moet opvangen. Ook hebben ambtenaren die het moordonderzoek uitvoeren te maken gehad met intimidatie. Zo trok de rechter die het onderzoeksproces leidde zich terug toen bleek dat zijn afdelingshoofd was vermoord.
President Moïse kreeg de afgelopen jaren het verwijt dat onder zijn beleid de economie verslechterde en het aantal bendes toenam. Door het ontstane machtsvacuüm lijkt de bestuurlijke en economische situatie nog instabieler en precairder te worden.
4. Kan Haïti opkrabbelen uit deze crises?
Na de zoveelste natuurramp, de politiek-bestuurlijke crisis en de economische ellende lijkt Haïti af te stevenen op een exodus. Veel Haïtianen zijn de afgelopen twee jaar het land al ontvlucht.
Een nieuwe president staat dan ook een flinke klus te wachten om de wederopbouw van het land gestalte te geven. Het aanpakken van de bendes en het beteugelen van de coronapandemie zullen daarbij hoog op het prioriteitenlijstje staan. Slechts 371 Haïtianen zijn tot nu toe gevaccineerd.
Wanneer nieuwe verkiezingen zijn, is onduidelijk. Ze staan vooralsnog gepland voor het eind van dit jaar, maar door de aardbeving is de kans op uitstel groot.
De installatie van een – voor de bevolking – broodnodige, rechtmatige regering zal dus nog even op zich laten wachten.