De Verenigde Staten zoeken naarstig naar de oorzaak van het mysterieuze ‘Havana-syndroom’. Een bizarre aandoening die verschillende Amerikaanse personeelsleden in het buitenland hebben opgelopen. Wat doet de aandoening met mensen en wie zitten er mogelijk achter?
1. Wat is het Havana syndroom?
Het Havana-syndroom is een verzameling van klachten die verschillende medewerkers van de Amerikaanse en Canadese ambassade in 2016 kregen in Cuba. De symptomen variëren van duizeligheid tot hoofdpijn en geheugenverlies, met hersenletsel als gevolg.
Sommigen zeiden dat ze een hard geluid hoorden voor de klachten opkwamen. In enkele gevallen was een maandenlange medische behandeling nodig. De Verenigde Staten besloot uiteindelijk om een groot deel van het personeel uit Havana terug te halen.
Inmiddels hebben Amerikaanse diplomaten in Rusland en China ook te kennen gegeven dat zij vergelijkbare klachten hebben gekregen. Waar het daarom aanvankelijk begon als mysterieuze medische klacht is de kwestie uitgegroeid tot een urgent nationaal veiligheidsvraagstuk.
2. Wat zijn de mogelijke oorzaken van het syndroom?
Nu door de jaren heen verschillende functionarissen, diplomaten en spionnen van de Verenigde Staten zijn getroffen door het Havana-syndroom, rijst de vraag wat de mogelijke oorzaken zijn. En wie verantwoordelijk gehouden kan worden.
De gangbare theorie van experts is – tot nu toe – dat het gaat om elektromagnetische stralen die zijn afgevuurd op overheidsgebouwen. De straling zou zijn ingezet als spionagemiddel, of waarschijnlijker als middel om de gezondheid van Amerikaans personeel te ondermijnen. In dat kader zou de straling een effectief wapen zijn omdat het onzichtbaar is, en zich daarom moeilijk laat traceren.
Ook zou elektromagnetische straling al tijden gebruikt zijn door verschillende landen. Het wordt onder andere ingezet voor het oppikken van telefonische communicatie.
De verwachting van experts is dat Rusland verantwoordelijk zou zijn voor de ‘aanvallen’ op het Amerikaanse personeel. Toch wordt ook er ook rekening gehouden met Cuba, China en Iran als mogelijke daders.
Recentelijk waren er twintig gevallen van het Havana-syndroom in Wenen. Diezelfde stad was dit jaar ook het decor van een topoverleg over het nucleaire programma van Iran. Of sprake zou zijn van een verband is onduidelijk.
3. Wat blijkt uit de onderzoeken tot nu toe?
Wat de kwestie ingewikkeld maakt is dat er veel theorieën zijn, maar vrijwel geen bewijzen. Afgelopen vrijdag was er een topoverleg met onder andere de minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken en de directeuren van de CIA, de FBI en de nationale inlichtingendienst.
De conclusie van het gesprek zou volgens The New York Times zijn dat er nog weinig bekend is over de oorzaken en daders van het syndroom. Behalve dat het een mysterieus fenomeen is dat zich niet makkelijk leent voor onderzoek, zou er ook veel mis gegaan zijn de afgelopen jaren.
Lees ook: Dat komt onder andere omdat een deel van de getroffen personeelsleden uit spionnen bestond. Hun identiteit en locatie kon vaak niet mee worden genomen in het onderzoek, omdat het gevoelige informatie betrof.
Tegelijkertijd voelden veel slachtoffers zich de afgelopen jaren niet serieus genomen. En zou de regering daarom onder flinke druk gezet zijn om werk te maken van het onderzoek.
4. Hoe nu verder?
Het topoverleg van vrijdag laat zien dat de kwestie nu hoog op de agenda staat. Toch zou het nog wel eens flinke tijd kunnen duren voordat meer bekend wordt over het syndroom.
De nationale veiligheidsraad van de Verenigde Staten gaat daarom ook onderzoeken of technologische middelen kunnen worden ingezet om de ‘aanvallen’ te detecteren en te blokkeren.
Afgelopen jaar ontstond er bijvoorbeeld verwarring toen Amerikaanse militairen tijdens een operatie in Syrië ziek werden. Er werd al snel gedacht aan elektromagnetische straling afgevuurd vanuit Russische vliegtuigen. Echter, bleek dat de militairen een voedselvergiftiging hadden opgelopen.
De Verenigde Staten zijn daarom huiverig conclusies te trekken. Zo gaf CIA-directeur William J. Burns aan dat hij Rusland vooralsnog zeker niet wil beschuldigen.
Wel is het vermoeden Rusland zeker niet ongegrond nu het land vaak excelleert in de boel te ontregelen zoals met de cyberaanvallen.