De oorlog in Afghanistan raast voort. Sinds de terugtrekking van de Amerikaanse troepen is de Taliban aan een opmars begonnen en vluchten tienduizenden Afghanen per week naar Turkije en Europa. Dreigt er een nieuwe vluchtelingencrisis?
Na twintig jaar vertrekken de komende weken de laatste Amerikaanse soldaten uit Afghanistan. Officieel komt op de symbolische datum van 11 september 2021 de militaire missie ten einde, al verwacht president Joe Biden dat de laatste soldaten al eind augustus zijn vertrokken. Sinds de Amerikanen in mei aankondigden het land te zullen verlaten, zijn de Taliban (‘studenten’ in het Pasjtoe) begonnen aan een opmars.
Taliban voeren tiranniek bewind in Afghanistan
De strenge moslims staan voor de harde lijn van de soennitische islam, net als onder meer Saudi-Arabië. In de jaren negentig waren de Taliban ook al de bovenliggende partij. Na de aftocht van de Sovjet-Unie uit Afghanistan in 1989 sprongen zij in het ontstane machtsvacuüm.
Lees ook: Dat lijken ze nu opnieuw te doen. De Afghaanse bevolking vreest voor een nieuw tiranniek bestuur van de Taliban als ze het land volledig innemen. Onder het Taliban-bewind in de jaren negentig werd streng islamitisch beleid ingevoerd. Zo gold de sharia-wetgeving en verboden ze televisie en muziek, moesten vrouwen boerka’s dragen en mannen hun baard laten staan. Meisjes mochten niet langer naar school. Daarnaast boden de Taliban onderdak aan de terroristen van Al-Qa’ida.
Sinds 13 juli zouden de Taliban een meerderheid van de 400 Afghaanse districten in handen hebben. Miljoenen Afghanen leven nu onder hun bewind.
Exodus uit Afghanistan sinds Amerikanen militairen terugtrekken
De opmars van de Taliban en het vertrek van de Amerikaanse militairen zorgen voor een exodus uit Afghanistan. Dit jaar raakten volgens de Verenigde Naties al meer dan 300.000 Afghanen ontheemd. Sinds mei vluchten elke week zo’n 30.000 Afghanen de grens over.
Velen van hen vertrekken via Iran naar Turkije, met als einddoel de Europese Unie. In Iran wordt de Afghanen geen strobreed in de weggelegd als ze naar Turkije willen. Iran biedt de Afghanen geen asiel aan.
Turkije wil niet opnieuw vluchtelingen voor Europa opvangen
Om de Afghaanse vluchtelingen te weren overweegt Turkije om een muur te bouwen op de 300 kilometer lange grens met Iran. Sinds de burgeroorlog in Syrië huisvest Turkije meer dan drie miljoen Syriërs. Ook wonen er al honderdduizenden Afghaanse vluchtelingen. Terwijl de Syrische vluchtelingen doorgaans geregistreerd zijn door de Turkse autoriteiten, leven de Afghanen vaak in de illegaliteit. De Afghanen en Syriërs vormen samen zo’n 5 procent van de bevolking.
Lees ook deze blog van Afshin Ellian terug: Zonder Westen zegevieren de jihadisten in Afghanistan
De instroom van Afghaanse vluchtelingen zorgt voor spanningen in Turkije. Kemal Kılıçdaroğlu, leider van de Turkse oppositiepartij CHP, wil dat de Europese Unie en Turkije gezamenlijk de lasten van de Afghaanse vluchtelingen gaan delen.
Of de Europese Unie daarop zit te wachten, is zeer de vraag. De EU kocht in 2016 met de Turkijedeal haar lasten af door Turkije miljarden te betalen voor de opvang van Syriërs. Turkije huisvest meer dan drie miljoen Syriërs, in de gehele Europese Unie zijn het er ongeveer een miljoen.
Oostenrijkse premier Kurz: ‘Turkije betere opvanglocatie voor Afghanen’
De Oostenrijkse premier Sebastian Kurz liet al weten liever een nieuwe Turkijedeal te sluiten dan de Afghaanse vluchtelingen op te nemen. In een vraaggesprek eind juli met dagblad Bild zei Kurz: ‘We kunnen de Afghaanse problemen niet oplossen door grote groepen op te nemen in Duitsland en Oostenrijk, zoals in 2015. We moeten de situatie daar verbeteren. Als mensen moeten vluchten, zijn buurlanden als Turkije een betere opvanglocatie dan Duitsland, Oostenrijk of Zweden.’
Eerder bezigde de Duitse bondskanselier Angela Merkel al soortgelijke woorden. Zo liggen de Europese landen en Turkije dus op ramkoers over de opvang van de Afghaanse vluchtelingen. Afghanen vormen nu al de grootste groep bootvluchtelingen die arriveren op de Griekse stranden.