Na een door corona gedwongen periode van thuiswerken, komt ‘het Brusselse Europa’ weer fysiek tot leven. Deze week in Straatsburg. De plenaire sessie van het Europees Parlement in de hoofdstad van de Elzas voelt voor velen als een eerste schooldag na een lange zomervakantie. Het hoogtepunt: de State of the Union-rede van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen (62) woensdagochtend 15 september.
De jaarlijkse State of the Union-toespraak van de voorzitter van de Europese Commissie voor de plenaire vergadering van het Europees Parlement heeft altijd plaats in september. De jaarlijkse rede naar Amerikaans voorbeeld is ingesteld door het Verdrag van Lissabon om de Unie democratischer en transparanter te maken. Officieel is de naam van de rede State of the European Union (#SOTEU).
De tweede State of the Union van Von der Leyen, haar eerste in Straatsburg, houdt zij woensdag 15 september om 9.00 uur. Hier kunt u kijken.
Het Verdrag van Lissabon wil dat de voorzitter van de Europese Commissie daarnaast een intentieverklaring stuurt naar de voorzitter van het Europees Parlement en het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie, waarin in detail wordt uiteengezet welke maatregelen de Europese Commissie gaat nemen door middel van wetgeving en andere initiatieven tot het einde van het volgende jaar. De toespraak wordt gevolgd door het State of the Union-debat.
State of the European Union is een traditie sinds 2010
De eerste State of the Union van de Europese Unie is uitgesproken op 7 september 2010 door de Portugese Commissievoorzitter José Manuel Barroso. Zijn opvolger, de Luxemburger Jean-Claude Juncker, hield in 2015 diens eerste toespraak: ‘Tijd voor eerlijkheid, eenheid en solidariteit’ en opende met de ‘noodzaak om als een unie op te treden’ om de vluchtelingencrisis aan te pakken: ‘Er is niet genoeg Europa in deze Unie. En er is niet genoeg Unie in deze Unie.’
Voor wie meer wil weten over hoe Europeanen denken over de Europese Unie is ook deze enquête interessant, die helemaal in het teken staat van #SOTEU
Ursula von der Leyen hield haar eerste State of the Union in 2020 voor een overwegend lege zaal in Brussel, en niet zoals gebruikelijk in Straatsburg. Uiteraard stond die rede in het teken van de pandemie, en van Brexit.
Lees verder onder de video
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Hoe staat de Europese Unie ervoor? De rede van Von der Leyen is meteen ook haar eerste grote optreden sinds de gebeurtenissen in Afghanistan, precies een maand geleden ‘viel’ Kabul. Toen toonde de Europese Unie zich niet bepaald van haar beste kant. Er was weinig tot geen coördinatie tijdens de chaotische taferelen in Kabul. En het vervolg stond in het teken van allerlei niet gecoördineerde proefballonnen over Europese geopolitieke ambities zonder de Amerikanen.
Wat gaat Ursula von der Leyen zeggen in haar State of the Union?
Volgens betrouwbare bronnen zal Von der Leyen woensdag naar verwachting allereerst zichzelf en de EU feliciteren met een geslaagde vaccinatiecampagne. Zij zal het hebben over een Europees gezondheidsbeleid, over het economisch herstel van de Unie en zal ingaan op het Europees belasten van multinationals.
Omdat de migratieministers van de lidstaten het niet eens zijn over het Asiel- en Migratiepact – vooral de Oost-Europese landen liggen dwars als het gaat om de verdeling van asielzoekers – zal ze een stevige aanzet geven voor verder debat in het Europees Parlement. Ook zal ze de wens van geopolitieke onafhankelijkheid van de Amerikanen uitspreken.
Hoeveel zelfvertrouwen heeft de Europese Unie eigenlijk?
Nou, de Commissie, de Raad en het Parlement zullen best tevreden zijn over de uitslag van een zelf in gang gezette enquête, al is die van voor ‘Afghanistan’.
Vrijdag 10 september publiceerde de Commissie de resultaten van de standaard Eurobarometer-enquête die tussen juni en juli 2021 is gehouden. Tweederde van de respondenten is optimistisch over de toekomst van de Unie, een stijging van 6 procent sinds de zomer van 2020. Het vertrouwen in de EU bleef stabiel en blijft op het hoogste niveau sinds 2008: 45 procent zegt een positief beeld van de EU te hebben, 38 procent een neutraal en 16 procent een negatief beeld.
Lees ook van René van Rijckevorsel: EU is terecht streng tegen homofoob Polen
Gevraagd naar hun belangrijkste zorgen op EU-niveau, plaatsen de respondenten de economie op de eerste plaats (27 procent van de antwoorden), gevolgd door het milieu en de klimaatverandering, die op één lijn liggen met migratie (allebei 25 procent). Dan komt de staat van de overheidsfinanciën van de lidstaten, en gezondheid (allebei 22 procent). De zorg over gezondheid is sinds de winter van 2020-2021 met 16 punten gedaald. Dat was toen 38 procent.
De tevredenheid over de EU-maatregelen om COVID-19 te bestrijden, is sinds afgelopen winter flink toegenomen. Iets meer dan de helft van de respondenten is tevreden, een stijging van 8 procent. Vandaar de Von der Leyen haar State of the Union waarschijnlijk ook met dit onderwerp zal beginnen.