Cancel culture komt van binnenuit bij Netflix

Wat mag je als cabaretier nog zeggen? En hoeveel moed heb je als mediabedrijf nodig om je tegen cancel culture te verweren? Vier vragen over Dave Chappelles nieuwste cabaretshow en de groeiende onrust binnen Netflix.

1.

Wat is er aan de hand?

In de Verenigde Staten wordt al meer dan een week gediscussieerd over Dave Chappelles nieuwste cabaretshow, The Closer, waarin hij onder meer de transgendergemeenschap op de hak neemt. Sommige medewerkers van Netflix, de streamingdienst waar de show te zien is, waarschuwden al voor de première dat grappen over de geslachtsorganen van transgenders ‘opruiend en schadelijk’ konden zijn.

Toen de special gewoon online kwam, nam de kritiek van binnenuit toe. Een producer van de hitshow Dear White People kondigde aan Netflix te boycotten en een medewerker lekte uit protest vertrouwelijke berdrijfsinformatie naar de pers (ontslag volgde). Een andere boze medewerker schreef een lang bericht op Twitter over waarom Chappelles cabaretshow transpersonen ‘tegen andere minderheden opzet’. Na nonchalante reacties van het Netflix-bestuur heeft een grotere groep medewerkers besloten om op woensdag 20 september te gaan demonstreren voor het Netflix-kantoor in Hollywood, bijgestaan door transgenderactivisten en een groep acteurs en actrices.

2. Wat zegt Chappelle eigenlijk allemaal?

Dat Chappelle graag choqueert en met grove taal smijt, mag geen verrassing zijn, want dat doet de 48-jarige Afro-Amerikaanse superster al zijn hele carrière. Hij maakt ook lang niet alleen maar grappen over de lhbt-gemeenschap, maar ook over joden, blanken en vrouwen. Daar is woke Amerika echter niet zo geïnteresseerd in.

‘Geslacht is een feit, mensen,’ zo start hij een van zijn stukken over transgenders in The Closer. ‘Ieder mens in deze kamer moest tussen de benen van een vrouw vandaan komen om op aarde te komen.’ Maar Chappelle, die zich al jaren opwindt over ongelijkheid tussen blank en zwart, maakt zeker niet alleen maar oppervlakkige grappen. Hij praat in de show bijvoorbeeld ook hoe de opkomst van de transgendergemeenschap de positie van vrouwen, na een decennialange strijd voor emancipatie, kan bedreigen. ‘Caitlin Jenner (die in 2015 een vrouw werd) werd vrouw van het jaar zonder ooit maar eens ongesteld te zijn geweest.’

3.

Hoe reageert Netflix op alle consternatie?

Netflix-CEO Ted Sarandos is niet van plan zijn beleid aan te passen. Ook  na kritiek van allerlei activistische organisaties, die zonder schroom stellen dat Netflix met de show geweld tegen minderheden aanwakkert, blijft hij Chappelle en diens ‘creatieve vrijheid’ steunen. ‘Er zullen altijd shows te zien zijn op Netflix die volgens sommigen beledigend zijn,’ schrijft Sarandos in een interne memo. ‘Choquerende komedie leidt er niet toe dat mensen elkaar iets willen aandoen.’ Hij voegt er nog aan toe dat stand-up komedie ‘bestaat om de grens op te zoeken’.

Bedrijfsmatig lijkt dat de juiste keus. Recensenten van grote Amerikaanse mediabedrijven waren weliswaar kritisch – ‘een vreugdeloze tirade van incoherente woede, misogynie, homofobie en transfobie’, schreef The New York Times – maar het grote publiek is nog altijd fan van Chappelle. De show is al meer dan 10 miljoen keer bekeken en krijgt op de ratingwebsite Rotten Tomatoes een waarderingscijfer van 95 procent.

4.

Wat leert de episode ons?

De kritiek op Chappelle mag dan fel zijn en een bedrijf als Netflix splijten, het lijkt – vooralsnog – afkomstig van een kleine subsectie van woke Amerika, waar alles en iedereen wordt gezien in het licht van identiteitspolitiek. Veel collega’s van Chappelle verdedigen de cabaretier juist. Zij weten ook: zijn grappen, gedoopt in realisme, sluiten veel beter aan bij de mening van de gemiddelde Amerikaan dan de kritiek op hem.

Op Twitter lijkt dat soms nog wel eens anders, waar stemmen van cancel culture grote invloed hebben. Maar daar heeft Chappelle al een antwoord op in zijn show: ‘Twitter-kritiek doet me niks. Dat is niet het echte leven.’