De seinen staan in Duitsland op groen voor de aanvang van de formele formatie. De Duitse liberalen hebben in navolging van de Groenen en sociaal-democraten hun akkoord gegeven om de onderhandelingen te beginnen. Wat zijn de obstakels voor de vorming van een nieuwe regering?
1. Hoe verloopt de formatie?
Na informele gesprekken gaat in Duitsland de formele formatie van start. In Duitsland is de formatie niet zo gereguleerd als in Nederland. Partijen kunnen met elkaar praten, zoals afgelopen weken is gebeurd. De meest logische coalitie lijkt na die informele gespreksrondes nu serieus vorm te krijgen.
De partijbesturen van SPD en FDP zijn akkoord, net als de partijleden van Die Grünen, om de formele onderhandelingsfase te beginnen. Donderdag zouden de eerste gesprekken op de agenda staan tussen de partijen die een ‘stoplichtcoalitie’ kunnen vormen. Die naam is gebaseerd op de partijkleuren rood, geel en groen van respectievelijk SPD, FDP en Die Grünen.
2. Zijn er al resultaten?
Hoewel de gesprekken voorlopig informeel verliepen, hebben de drie partijen alvast een flink aantal afspraken gemaakt. Elke partij heeft in die onderhandelingen een belangrijk onderwerp binnengehaald.
Lees ook: Het minimumloon in Duitsland moet naar 12 euro per uur stijgen, wat een belangrijke verkiezingsbelofte van verkiezingsoverwinnaar SPD was en een grote wens van Die Grünen. Laatstgenoemden hebben ook een snellere sluiting van kolencentrales bedongen. In 2030 in plaats van 2038 moet de laatste centrale dicht. Bovendien is bestrijding van klimaatverandering een van de belangrijkste thema’s voor het aanstaande kabinet.
Toch hebben de liberalen zich ervan verzekerd dat er geen maximumsnelheid op de autosnelweg wordt ingevoerd. Ook wist de FDP handhaving van de zogenoemde schuldenrem te behouden, zodat de Duitse begroting in evenwicht blijft.
Naast klimaatverandering willen de partijen ook modernisering van het openbaar bestuur. De partijen willen de bureaucratie in toom houden en de regeldruk voor burger en bedrijven verlagen. Ook gaat de stemgerechtigde leeftijd van 18 jaar naar 16 jaar.
3. Dit klinkt alsof ze bijna klaar zijn?
De gemaakte afspraken zijn concreet, maar details over de financiering van de wensenlijst ontbreken nog. De komende weken zullen de partijen daarover stevige gesprekken voeren. De FDP wil geen belastingen verhogen, terwijl SPD en Die Grünen er geen enkel probleem in zien om zo dure plannen te bekostigen.
Ook de groene signatuur van de coalitie moet nog worden ingekleurd. Kolencentrales kunnen vervroegd de deuren sluiten, maar hoe gaat Duitsland zijn energie opwekken? Plannen voor zonnepanelen op elk dak liggen op de formatietafel, maar onduidelijk is of dat afdoende is.
Lees ook dit commentaar van Robbert de Witt: Wat het pak slaag voor Merkels CDU betekent voor Nederland
Zo zijn de gemaakte afspraken vooral een leidraad voor de gesprekken die deze week beginnen. Die Grünen waarschuwden afgelopen zondag de partijleden dat het stevige onderhandelingen zullen worden. Het is niet uit te sluiten dat één van de drie partijen een bepaalde eis nog moet inleveren. Toch lijkt de kans klein dat de formatie gaat klappen – door de verkiezingsuitslag zijn de partijen op elkaar aangewezen en de christen-democraten liggen met elkaar overhoop.
4. Hoe gaat het bij de CDU/CSU, de verliezers van de verkiezingen?
CDU/CSU heeft zich na de verkiezingsnederlaag neergelegd bij een rol in de oppositie. De partij was onder Angela Merkel zestien jaar de grootste, maar onder opvolger Armin Laschet behaalde de partij het slechtste resultaat in haar geschiedenis. In een wanhoopsoffensief na de verkiezingsuitslag wilde Laschet nog proberen om een coalitie te vormen, maar de liberalen en groenen wezen hem de deur.
Binnen de partij neemt de kritiek op Laschet verder toe. Prominente partijleden gaven hun zetel op om plaats te maken voor een nieuwe generaties christen-democraten. Ook willen partijleden dat Laschet vertrekt als partijleider. De komende maanden gaat de partij op zoek naar een nieuw bestuur en een nieuwe koers bedenken. In december of januari moeten partijleden op een congres daarover stemmen.