Na vijf jaar als bondskanselier stapte de Oostenrijker Sebastian Kurz zaterdagavond 9 oktober op. Het is het resultaat van een grote politieke crisis in Oostenrijk. Geteisterd door een corruptieschandaal koos de conservatieve Kurz de vlucht vooruit. Kan de jongste kanselier ooit zijn carrière nog redden? Vier vragen en antwoorden.
1. Waarom trad Kurz af?
In december 2017 werd Sebastian Kurz op 31-jarige leeftijd de jongste bondskanselier in de geschiedenis van Oostenrijk. Het was kenmerkend voor de razendsnelle opmars van Kurz, die eerder als 27-jarige minister van Buitenlandse Zaken werd. Hij wist tijdens zijn ministerschap de conservatieve ÖVP weer op de kaart te zetten door stevige uitspraken te doen over de migratiecrisis die Europa teisterde.
Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW.
Bekijk de mogelijkheden voor een (digitaal) abonnement hier
Zo maakte Kurz zijn partij de grootste in 2017, maar twee jaar later viel een regeringscoalitie met de rechts-nationalistische FPÖ uiteen na het Ibiza-schandaal. Leiders van die partij leken door gelekte opnames open te staan voor corruptie, al werd dat later ontkracht.
Het nieuwste schandaal waarin Kurz zelf verwikkeld is, lijkt op dat schandaal. Het Openbaar Ministerie zegt bewijs te hebben dat Kurz als minister van Buitenlandse Zaken overheidsgeld gebruikte om positieve berichtgeving in een krant te kopen. Kurz zegt onschuldig te zijn, maar zijn coalitiepartner de Groenen dreigde een motie van wantrouwen te steunen. Daarom stapte Kurz zaterdagavond op als bondskanselier.
2. Wie volgt hem op?
Het opstappen van Kurz was een vlucht naar voren van zijn partij. De ÖVP schoof een nieuwe bondskanselier naar voren: Alexander Schallenberg. Voor de Groenen is de 52-jarige Schallenberg een acceptabele keuze waardoor de regeringscoalitie in stand blijft en nieuwe verkiezingen niet nodig zijn. Maandag 11 oktober werd Schallenberg ingezworen.
De nieuwe bondskanselier staat bekend als een trouwe bondgenoot van Kurz. Zo ondertekende hij vorige week nog een pleidooi van ÖVP’ers om Kurz als bondskanselier te behouden. De twee werken sinds 2013 met elkaar. Schallenberg was adviseur tijdens het ministerschap van Kurz. Als zoon van een diplomaat werd Schallenberg in 2019 zelf minister van Buitenlandse Zaken.
3. Wat gaat Kurz nu doen?
Van het politieke toneel verdwijnt Kurz absoluut niet. Hij blijft partijleider van de ÖVP en wil fractievoorzitter van de partij worden in het parlement. Media speculeren dat Kurz met deze constructie de touwtjes in handen blijft houden. Het geeft Kurz de kans om zich te blijven verweren tegen de corruptiebeschuldigingen. Als hij daarin slaagt, sluit niets een terugkeer als bondskanselier uit.
4. Wordt Kurz vervolgd wegens het schandaal?
Het enige dat Kurz’ politieke carrière kan beëindigen, zijn de resultaten van het lopende corruptieonderzoek. Hij verloor de steun van de Groenen pas nadat rechercheurs zijn kantoor, het ministerie van Financiën en het ÖVP-partijkantoor doorzochten. Uit gepubliceerde telefoonberichten van Kurz en zijn handlangers ontstaat een beeld van een machtsbeluste politicus. Kurz erkent dat het geen fraai beeld is, maar ontkent de wet te hebben overtreden.
Lees ook: Uit de gepubliceerde berichten blijkt dat met gecorrumpeerde peilingen en berichten daarover Kurz de vorige ÖVP-partijleider uit de weg kon ruimen om de macht over te nemen binnen zijn partij. Na die machtsgreep steeg zijn partij plots weer in de gefabriceerde peilingen. Daaruit bleek ook dat de standpunten van Kurz populair waren. Het zou zijn winnende verkiezingscampagne in 2017 hebben geholpen.
Volgens aanklagers plaatste de krant Österreich de peilingen in ruil voor financiële toezeggingen. Zo zou het ministerie van Financiën fors meer betalen voor een advertentiecampagne in de krant. Of Kurz daadwerkelijk in het beklaagdenbankje zal belanden, is nu nog onduidelijk.