Bosnië-Herzegovina dreigt uiteen te vallen, waarschuwde de Hoge Vertegenwoordiger in het land deze week. De Verenigde Naties verlengen de militaire missie van de Europese Unie in Bosnië nu de vrees voor separatisme groeit. Vier vragen en antwoorden over de hernieuwde spanningen in het land.
1. Waarom dreigt er opnieuw een conflict?
Christian Schmidt, de Hoge Vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap, waarschuwt dat Bosnië uiteen dreigt te vallen. Het zou de grootste crisis zijn op de Balkan sinds de burgeroorlogen in de jaren negentig en is vooral te wijten aan het gedrag van president Milorad Dodik, leider van de Bosnische Serviërs.
Vorige maand dreigde Dodik het Servische deel van Bosnië te onttrekken aan federale instellingen. Daarnaast wil hij een eigen Bosnisch-Servisch leger vormen. Bosnische Serviërs trokken zich eerder dit jaar al terug uit het federale parlement.
Lees ook: Volgens Hoge Vertegenwoordiger Schmidt, sinds dit jaar de VN-gezant in Bosnië-Herzegovina, staat dit gelijk aan ‘afscheiding’, zonder dat Dodik het letterlijk zo noemt. Schmidt draagt de verantwoordelijkheid voor het in stand houden van het vredesakkoord dat in 1995 na de Bosnische burgeroorlog is gesloten.
2. Wie is Milorad Dodik?
Dodik is sinds 2018 één van de drie presidenten van Bosnië-Herzegovina en leider van de Bosnische Serviërs. Daarvoor was hij president van de Servische Republiek (Republika Srpska). Volgens Dodik zijn de Bosnische Serviërs niet uit op oorlog, maar willen ze volledige autonomie binnen Bosnië. Dodik kan rekenen op steun van Rusland en buurland Servië.
President Dodik is controversieel, omdat hij de genocide tijdens de Joegoslavische oorlogen in de jaren negentig ontkent. Daarmee gaat hij in tegen het verbod op genocideontkenning dat door de vorige Hoge Vertegenwoordiger van het land, Valentin Inzko, is ingesteld. De val van Srebrenica, waar duizenden moslimmannen en -jongens werden vermoord, noemt hij een ‘verzonnen mythe’.
3.Hoe zit het ook alweer met Bosnië-Herzegovina?
Bosnië is opgedeeld in twee entiteiten: de Servische Republiek (Republika Srpska) en de Federatie van Kroaten en Bosniakken. De etnische Serviërs, Bosniakken en Bosnische Kroaten raakten begin jaren negentig met elkaar in oorlog toen de Joegoslavische deelrepubliek Bosnië de onafhankelijkheid uitriep. Het conflict kostte zeker honderdduizend mensen het leven.
De huidige staatsvorm van het land is een gevolg van de Vredesakkoorden van Dayton, die in 1995 een einde maakten aan de gevechten. Door zich te onttrekken aan de federale staatsinstellingen en door vraagtekens te plaatsen bij de tweedeling van het land, dreigt Dodik het vredesakkoord in gevaar te brengen.
4. Wat doet de internationale gemeenschap?
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties stemde op woensdag 3 november unaniem in met verlenging van de inzet van EUFOR-troepen. Op dit moment zijn er zo’n 700 militairen uit de Europese Unie in Bosnië gelegerd. Ze blijven daar nog een jaar langer. De Europese militairen namen in 2004 de vredesmissie van de NAVO over.
Onder leiding van president Dodik verzet het Servische deel van Bosnië zich tegen dergelijke internationale inmenging. Dodik ziet kansen voor zijn verzet doordat de macht van de EU en de Verenigde Staten in de regio de laatste jaren is afgenomen.
Lees ook: De president wil onder meer het kantoor van de Hoge Vertegenwoordiger in Bosnië-Herzegovina opdoeken. Hij krijgt steun van Rusland en China, die de instelling ook niet erkennen. Rusland belette woensdag de leden van de Veiligheidsraad te luisteren naar de kritische geluiden van Christian Schmidt. Eerder dit jaar deden de twee landen een poging om het kantoor van Christian Schmidt te sluiten, maar dat mislukte.