De Amerikaanse president Joe Biden dreigt met harde sancties als Rusland Oekraïne binnenvalt. Een van de opties is om de opening van gaspijpleiding Nord Stream 2 tegen te houden. Biden sprak de Russische president Vladimir Poetin in een twee uur durende dialoog over spanningen aan de Oekraïense grens.
1.Wat bespraken Biden en Poetin?
Dinsdag 7 december spraken de wereldleiders elkaar via een videoverbinding. De Amerikaanse president wil voorkomen dat Russische troepen Oekraïne binnenvallen. De afgelopen maanden stuurde Rusland tienduizenden militairen naar de grens met Oekraïne. Sindsdien waarschuwen veiligheidsdiensten voor een Russische invasie.
Lees ook: Biden heeft Poetin duidelijk gemaakt dat de Verenigde Staten en hun Europese bondgenoten bij een Russische inval zullen reageren met zware economische maatregelen. Rusland liet in een verklaring na afloop van de dialoog weten dat de crisis in Oekraïne de schuld is van het ‘destructieve’ gedrag van Kiev en van de NAVO die zich richting de grens van Rusland heeft uitgebreid.
In het gesprek zou onder meer ook gesproken zijn over ransomware en samenwerking met Iran. Biden en Poetin hadden in juni voor het laatst contact.
2.Om wat voor maatregelen gaat het?
Het zou gaan om economische sancties die de Russische energiesector en het bankwezen raken. Een mogelijke, maar zeer verregaande straf zou zijn om Rusland uit het internationale betalingssysteem SWIFT te zetten. Internationaal betalingsverkeer voor Russische banken is dan niet meer mogelijk waardoor Rusland in feite wordt losgekoppeld van het wereldwijde financiële systeem.
In 2014, na de annexatie van de Krim door Rusland, werd ook gedreigd met deze sanctie. SWIFT was hiertoe toen niet bereid. Deze sanctie werd destijds wel opgelegd aan Iran en Noord-Korea. Sinds 2014 werkt Rusland aan een eigen SWIFT-systeem om betalingen aan China, India, Iran en Turkije te kunnen blijven doen.
De Amerikaanse Nationale Veiligheidsadviseur Jake Sullivan liet na het gesprek weten dat de Verenigde Staten Duitsland hebben gevraagd de opening van Nord Stream 2 tegen te houden. De net aangelegde pijpleiding om Russisch gas via de Oostzee naar Europa te pompen, is gereed voor gebruik, maar wacht op Duitse goedkeuring.
Lees ook dit commentaar: Nu Poetin pokert, blijkt EU niet erg autonoom
3. Is Duitsland bereid Nord Stream 2 niet te openen?
Amerikaanse functionarissen zeggen dat zij van Duitsland de garantie hebben dat de pijpleiding niet opengaat als Rusland Oekraïne binnenvalt. Annalena Baerbock van de Groenen, de nieuwe Duitse minister van Buitenlandse Zaken, zei in oktober dat Duitsland Nord Stream 2 voorlopig niet in gebruik moet nemen. Volgens Baerbock speelt Rusland een ‘pokerspel’ en is het deels verantwoordelijk voor de hoge gasprijzen in Europa.
Duitsland is sterk afhankelijk van Russisch gas. Dat geldt ook voor andere Europese landen waar de afgelopen maanden flinke tekorten zijn ontstaan. Dat levert een gevaarlijke situatie op. Mocht het conflict escaleren, kan Rusland op zijn beurt bestaande pijpleidingen – via Oekraïne – dichtdraaien.
4. Hoe groot is de Russische dreiging aan de Oekraïense grens?
Begin deze maand verschenen berichten dat Amerikaanse inlichtingendiensten vermoeden dat Moskou een aanval met meerdere fronten voorbereidt waarbij tot 175.000 manschappen betrokken zouden zijn. Dat zijn er ongeveer twee keer zoveel als tijdens de troepenopbouw afgelopen voorjaar. Rusland zou een aanval op zijn vroegst begin volgend jaar kunnen uitvoeren.
Lees meer over Russische troepenopbouw aan de grens met Oekraïne
Vanaf eind september zouden de eerste Russische eenheden naar de grens met Oekraïne zijn verplaatst. Begin november verschenen er satellietbeelden van de troepenopbouw in Jelnja, een Russisch dorp op een paar honderd kilometer van Oekraïne. Er zouden al meer dan 90.000 Russische militairen gestationeerd zijn aan de noordelijke, oostelijke en zuidelijke grens van Oekraïne.
In maart en april plaatste Rusland ook grote aantallen militairen in de buurt van de Oekraïense grens, waarna Oekraïne alarm sloeg. Het land vreesde voor een invasie. De situatie kwam tot bedaren toen Rusland een groot deel van de troepen terughaalde.
Kort na het overleg tussen Biden en Poetin voegde het Amerikaanse Congres 300 miljoen dollar toe aan de jaarlijkse militaire steun aan Oekraïne.