Met de oorlog in Oekraïne en een vastgelopen politieke agenda in eigen land worstelde de Amerikaanse president Joe Biden tijdens zijn State of the Union. In de traditionele toespraak voor de verenigde vergadering van het Amerikaanse Congres beloofde Biden dat Rusland zal boeten voor zijn agressie en hij alles op alles wil zetten om de torenhoge inflatie in te dammen.
De oorlog in Oekraïne doet Biden voorlopig weinig goed. In opiniepeilingen geven Amerikanen hem momenteel het laagste rapportcijfer van zijn presidentschap. Slechts 40 procent vindt dat Biden als president goed werk verricht. Opvallend: Amerikanen willen graag nog stevigere sancties tegen Rusland invoeren.
Lees ook: Er is overweldigende steun voor sancties tegen Rusland, Vladimir Poetin en voor het sturen van wapens naar Oekraïne. Iets meer dan de helft van de Amerikanen wil in een peiling van CNN dat de Verenigde Staten meer doen om de militaire acties van Poetin te stoppen. Al wil slechts iets meer dan 40 procent militair optreden als de sancties hun werk niet doen.
Applaus voor Oekraïners na Russische aanval die vrije wereld opschudt
Tijdens de State of the Union stond Biden daar uitgebreid bij stil. In zijn toespraak geeft de president traditiegetrouw een beschouwing over de staat van het land. Daarbij zijn alle politici in het Huis van Afgevaardigden en Senaat aanwezig, net als Bidens kabinetsleden en de rechters uit het Hooggerechtshof.
Ook first lady Jill Biden was aanwezig. Zij had de Oekraïense ambassadeur bij de Verenigde Staten als gast meegenomen naar de toespraak van haar man. De president prees de Oekraïense president Zelenski en de moed van hem en zijn volk. De aanwezige politici klapten hun handen stuk in hun applaus voor de Oekraïners.
Biden beloofde dat de Russische president Vladimir Poetin een prijs zal betalen voor zijn aanval die de vrije wereld op zijn grondvesten liet schudden. ‘Gedurende de geschiedenis hebben we één les geleerd: als dictators geen prijs betalen voor hun agressie, zorgen ze voor meer chaos.’ De Verenigde Staten sluiten in navolging van Europese landen het luchtruim voor Russische vliegtuigen.
Inflatie topprioriteit van Biden, Amerikanen zwaar ontevreden met aanpak
Een groot deel van Bidens concept-toespraak verdween afgelopen week in de prullenbak. Na de Russische aanval op Oekraïne gaf een woordvoerder van het Witte Huis toe dat Bidens toespraak om moest. De president had gehoopt zich vooral op de economische problemen van het land te kunnen richten. Naast de oorlog in Oekraïne is de economie en records brekende inflatie voor veel Amerikanen de grootste zorg van het moment.
Biden wilde dat de Amerikaanse middenklasse meer ging profiteren van de economische groei. Veel loonstijgingen worden tenietgedaan door de inflatie. Nog niet één op de drie Amerikanen vindt dat Biden de inflatie goed weet te bestrijden. Tijdens het boodschappen doen of voltanken van de auto groeit de frustratie daarover.
De oorlog in Oekraïne helpt daar niet bij en zorgt voor nog hogere energieprijzen. Biden besloot begin deze week om 30 miljoen vaten olie uit Amerika’s strategische voorraden vrij te geven, in de hoop prijsstijgingen af te remmen. Volgens Biden is het zijn topprioriteit om inflatie onder controle te krijgen. Hij vroeg het Congres verschillende wetten aan te nemen die daaraan zouden bijdragen.
Presidentschap van Biden loopt totaal anders dan gepland
Zo wil hij de prijzen van medicijnen voor onder meer diabetes verlagen, het verduurzamen van huizen subsidiëren en kinderopvang goedkoper maken. Veel van die plannen zijn verzand in het politieke drijfzand van het Congres, waar de Democraten zowel in de Senaat als het Huis van Afgevaardigden een minieme meerderheid hebben.
Lees ook: Zo staat Biden een jaar later voor een heel ander presidentschap dan hij had gehoopt, met bijbehorende lage rapportcijfers. Het was zijn vurige wens om zijn gehele presidentschap te wijden aan de Amerikaanse binnenlandse problematiek. Biden wilde Amerika weer één maken. Tijdens zijn inauguratie, vlak na de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021, zei hij nog: ‘Dit is ons historische moment van crisis en uitdaging, waar eenheid het pad vooruit is.’
De schok van die aanval op de Amerikaanse democratie klonk door in zijn woorden. Maar veel eenheid wist Biden niet te bereiken. Dat is te zien bij de voortdurende coronapandemie.
De Omikron-golf sloeg in de Verenigde Staten hard toe. Gemiddeld sterven er nog steeds meer dan 1.800 Amerikanen per dag aan. Inmiddels is Omikron op zijn retour, ook al blijft de vaccinatiegraad in de Verenigde Staten aanzienlijk lager dan in andere landen: twee op de drie Amerikanen heeft twee vaccins gehad tegen het coronavirus. Slechts 28 procent kreeg ook een booster.
Grote verdeeldheid bij Democraten zorgt voor vastgelopen agenda
Tekenend voor Bidens worsteling om eenheid te creëren is de verdeeldheid in zijn eigen partij. Traditiegetrouw levert de oppositiepartij een repliek op de State of the Union. Bij de Republikeinen sprak de gouverneur van Iowa, Kim Reynolds, die uit. ‘Het voelt alsof president Biden en zijn partij ons terug in de tijd brengen, naar de late jaren zeventig en vroege jaren tachtig, toen torenhoge inflatie families kopzorgen bezorgde en op de straten in onze stedengeweld overheerste,’ haalde Reynolds uit naar de president.
Maar er waren ook liefst drie Democraten die Biden op zijn toespraak van repliek dienden. Ongekend is dat een president zoveel tegenspraak krijgt van binnenuit. Het verklaart waarom Bidens belangrijke Build Back Better-wet in het Amerikaanse Congres is vastgelopen.
De president zet zich in om die wet, al dan niet gedeeltelijk, te reanimeren. Daarvoor heeft hij nog acht maanden, want dan staan de tussentijdse verkiezingen voor de deur. De kans is groot dat de Democraten dan de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en mogelijk ook in de Senaat verliezen. Dan moet Biden in de tweede helft van zijn presidentschap met Republikeinen tot akkoorden komen en de kans is klein dat Biden daar wel eenheid mee weet te creëren.